Fuair William Orpen bás i 1931 agus clú air ag an am mar dhuine de na healaíontóirí ba cháiliúla sa Bhreatain. Is é an taispeántas dá shaothar atá ar siúl faoi láthair san Imperial War Museum i Londain an chéad mhórthaispeántas a bhí riamh le feiceáil i ndánlann náisiúnta a dhéanann athbhreithniú cuimsitheach ar a shaothar.

Rugadh Orpen, ar Phrotastúnach é, in 1878 agus tógadh é i Stigh Lorgan taobh amuigh de chathair Bhaile Átha Cliath. Aithníodh agus é ina pháiste go raibh buanna ar leith aige san ealaín agus cuireadh chuig Scoil Ealaíne Bhaile Átha Cliath é nuair nach raibh sé ach aon bhliain déag d’aois. Sé bliana ina dhiaidh sin fuair sé áit sa Slade, an coláiste cáiliúil ealaíne i Londain, agus rinne sé staidéar ansin ar shaothar na seanmháistrí faoi stiúir Henry Tonks.

Ba línitheoir oilte é agus d’éirigh go maith leis i saol na healaíne ag déanamh portráidí na ndaoine mór le rá sa tréimhse díreach sular bhris an Chéad Chogadh Domhanda amach. Bhí spéis ar leith aige fosta san Athbheochan Cheilteach a bhí ag tarlú ina thír dhúchais, gluaiseacht a bhí ag iarraidh sainmhíniú a thabhairt ar cheisteanna ag baint le féiniúlacht agus náisiúnachas na tíre ag an am. In ainneoin go raibh sé lonnaithe i Londain, chaitheadh sé tréimhsí ag péinteáil in Éirinn agus tá a thionchar le brath ar ealaíontóirí na tíre ar nós Sean Keating, a bhí ag dul i mbun oibre ag an am.

Ceapadh Orpen ina ealaíontóir oifigiúil cogaidh agus thaisteal sé go dtí an Fronta Thiar i 1917. Is anseo a rinne sé líníocht agus péintéireacht ag léiriú saighdiúirí marbha agus Gearmánaigh a bhí ina bpríosúnaigh, chomh maith le portráidí de na polaiteoirí agus na ginearáil. Chuaigh na radharcanna a chonaic sé go mór i bhfeidhm air agus is san Imperial War Museum atá an chuid is mó acu le feiceáil anois.

Spreag a phictiúr *To the Unknown British Soldier *conspóid mar gur léirigh sé cónra clúdaithe le bratach agus beirt saighdiúirí cráite ar an dá thaobh agus iad gléasta i mblaincéid ghioblacha. In ainneoin go ndeachaigh sé i bhfeidhm ar an phobal i gcoitinne, rinne na meáin chumarsáide ionsaí fíochmhar air agus b’éigean dó na figiúir a ghlanadh amach.

Sa taispeántas reatha, tá suas le 80 staidéar ola agus 40 píosa líníochta dá chuid le feiceáil san iomlán agus iad tógtha ó fhoinsí éagsúla ar fud na hEorpa, chomh maith leis an Astráil agus na Stáit Aontaithe.

Déanann an taispeántas athbhreithniú iomlán ar a shaothar agus léiríonn an éagsúlacht a bhaineann leis, idir na staidéir choirp agus phortráidí de dhaoine éagsúla, chomh maith leis na féinphortráidí ina ndéanann sé léiriú magúil air féin.

Bhí tábhacht lárnach ag mná ina shaol, ag tosú lena mháthair. Phós sé bean darbh ainm Grace Knewstub a bhí mar ábhar pictiúir sna blianta tosaigh den phósadh. In ainneoin an ghrá a bhí aige di, ba mhinic a bhí caidreamh aige le mná eile, go háirithe na mná a bhí mar mhainiciní aige. Tá an pictiúr ab fhearr leis féin, The English Nude, atá mar chuid den tsraith nuálach a rinne sé ar an chorp nocht, le feiceáil sa taispeántas chomh maith.

Níor tháinig Orpen chuige féin arís riamh i ndiaidh an chogaidh agus críochnaíonn an taispeántas le sraith ón tréimhse dheireanach dá shaol, a thaispeánann an t-éadóchas agus an drochshláinte a tháinig air agus é ag druidim leis na blianta deireanacha dá shaol.

Beidh an taispeántas “William Orpen: Politics, Sex and Death” ar siúl go dtí an 2 Bealtaine, agus ansin bogfaidh sé go Gailearaí Náisiúnta na hÉireann i mBaile Átha Cliath, áit a mbeidh sé le feiceáil idir 1 Meitheamh – 25 Lúnasa 2005.

Is as Doire ó dhúchas í Ciara Nic Gabhann ach tá sí ina cónaí i mBaile Átha Cliath anois, áit a bhfuil sí ag obair mar mhúinteoir ealaíne.