RANNÓG NA bhFOGHLAIMEOIRÍ/TAISCE FOCAL
Taisce Focal
Róise Ní Bhaoill, Róise Bhaoill, Gordon McCoy Gordon McCoy

Sa tsraith seo, cuireann Róise Bhaoill agus Gordon McCoy cora cainte agus focail i láthair atá le fáil sa Ghaeltacht ach nach mbeadh ar eolas ag mórán de lucht foghlamtha na Gaeilge. Díríonn siad ar théama faoi leith gach . An mhí seo: garraíodóireacht.

Íomhá
© Seán Ó Domhnaill

raibh deoir fearthainne ann le coicís anois agus dúirt Eibhlín léi féin go raibh an t-am dearg aici dul i gceann an gharraí. D’amharc amach ar an fhuinneog agus dar léi go raibh an garraí ina lustan uilig.

Sin é,” ar sise. “Níl a dhath fána choinne ach seanchifleog agus péire bróg trom.”

Chaith uirthi agus amach léi. Bheir ar ghrafóg agus thug iarraidh ar an chuid den gharraí ba dheise don fhuinneog. Chonaic Eibhlín ar ruball a súile go raibh a hathair ina sheasamh ag fuinneog na cisteanadh. Thiocfadh léi a chluinstin anois. “ amuigh ansin anois agus dheamhan mórán a bheas ar a shon aici mura gcuireann a gualainn leis.”

Chaith uaithi an ghrafóg agus bheir ar sheanscian a bhí aici leis an lustan a ghlanadh. D’aithin ar an chéad iarraidh go raibh an gob cineál maol aici agus bhí uirthi a dhul ar thóir cloiche faobhair. Chuimil aníos agus síos dhá thaobh na lainne cúpla uair agus chuir a méar léi go bhfeicfeadh an raibh géar go leor, agus bhí. Bhí dúil aici sa tseanscian is cuma cén ghiuirléid úr a tharraing uirthi, phill i gcónaí uirthi. raibh a bua le fáil nuair a bhí ag iomarscáil le gas searbháin cuilceach ar bith eile a raibh a shíol curtha aige san áit nach raibh iarraidh air.

Chuaigh síos ar a dhá ghlúin agus thug fúthu. raibh chomh holc nuair amháin a bhí ina bhun agus bhí deas ann. Bhí snag beag sa ghaoth anois agus nuair a thabharfadh an ghrian coirnéal an bheadh teas ann fosta. Choinnigh uirthi ag baint lustain agus ag gearradh siar fás ar bith ar bheir an siocán air. Bhí an siocán mall trom ar fhás bog úr ar bith. Chaith deireadh raibh bainte agus gearrtha isteach sa bhuicéad a bhí lena taobh.

Nuair a bhí ag gabháil de sin ar feadh ceathrú uaire mar sin, shín a droim agus shuigh siar ar a gogaidí. Sin nuair a chonaic an spideog ina suí ar chois na grafóige a bhí sáite sa talamh. Bhí an spideog i gcónaí cineál dána agus raibh cuma uirthi gur bhain comhluadar an duine biongadh ar bith aisti. raibh a fhios aici riamh an seo t-éan céanna a leanfadh thart ar an gharraí í bliain i ndiaidh bliana nach b’í. Cibé, bheadh ina comhluadar aici i rith an lae, í ag dúil le lón cuiteog péist cháil a fháil.

Ach bhí comórtas aici inniu sa lon dubh. Ba deas an ceann fireann a fheiceáil ar cuairt bhí bua amháin aigesean ar an cheann baineann agus ba sin a ghob. Nuair a sheas ar bhalla agus a dhroim leis an ghrian, las a ghob mar a bheadh bladhaire tine ann. Bhí ag tiontú a chinn soir agus siar mar a bheadh ag meas cén aird a raibh an ghaoth ann.

Ó, nach gcuirfeadh an garraí ola ar do chroí,” ar agus í ag éisteacht leis na héanacha i mbun ceoil mar a bheadh siad ag dul ar rann ar rann chéile. Leis sin, chuala sceamhlach cait agus chonaic cat rua na gcomharsan agus é ar a ghnaithe a dhéanamh faoi scáth na gcrann.

Teith! Teith!arsa Eibhlín raibh a dhath a dhéanfadh brachán den ach boladh mún cait. Agus rúid curtha ar an chat, chrom Eibhlín chun oibre arís. cheann leathuaire, chuaigh a hathair suas an garraí go raibh fhad scairte di agus dúirt, “Gabh anuas anois, greim de dhíth ort. toirtín déanta ag do mháthair atá i ndiaidh a bhaint as an oigheann.”

raibh an dara focal le ag athair Eibhlíne raibh a dhath ab fhearr léi arán te agus im fuar ag leá air. Chaith uaithi an scian agus d’éirigh ina seasamh agus aníos an garraí léi.

A Dhaidí,” a scairt agus í ag déanamh ar an teach, “ hith uilig é sula bhfaighidh a fhad leis.”

Róise Bhaoill agus Gordon McCoy ag obair le hIontaobhas ULTACH i mBéal Feirste.

Léaráid: Seán Ó Domhnaill (www.seanod.net)

RSS FREAGRAÍ NA LÉITHEOIRÍ  

© Oideas Gael, 2010. Cosc ar chóipeáil. Ní gá go mbeadh na tuairimí a nochtar i mBeo! ar aon dul le tuairimí na bhfoilsitheoirí. Suíomh cóirithe ag MBM. Úsáidtear grafaicí de chuid Fam Fam Fam agus Wikimedia Commons ar an láithreán seo.