‘La Delicatesse’/ ‘Delicacy’, le David agus Stéphane Foenkinos

• Audrey Tautou - Natalie

• François Damiens - Markus

• Bruno Todeschini - Charles

Chan Colm C.T. Wilkinson amhrán sa Chomórtas Eoraifíse i 1978. Ina cholún léirmheastóireachta san ‘Observer’ scrí Clive James mar seo leanas: ‘A man is born to do one thing,’ Colm C.T. Wilkinson of Ireland yelled desperately, ‘And I was born to sing.’ How wrong can a man be?

Thug léirmheas Donald Clarke ar ‘Delicacy’ san ‘Irish Times’ - foilsithe ar Aoine an 13ú, dála an scéil - cealg James chun cuimhne dhom. Cé chomh contráilte is féidir le Donald Clarke a bheith ó am go cheile? Fuair sé an ceann seo iomlán amscaí, ciotarúnta, cúthaileach agus tóin in airde. Is comhartha eolasach na soifisticiúlachta anois é, is cosúil, an caitheamh anuas seo ar Audrey Tautou. ‘That hyper-gamine act is fast becoming very tedious’, ar sé, agus ‘Audrey Tautou is rapidly evolving into a menace of significant proportions’. Um baist, a Dhonald, an mar sin é?

Ní raibh Donald Clarke gan chomhluadar i ranna na gcriticeoir mór le rá. Ní in RTÉ amháin, is baolach, a thagann duine ar ghalar an bhuíonsmaointeachais. Tá an tsáith ghránach de faighte agam.

An Múnla

Tá sé faiseanta, ar shála leithéid ‘Priceless’ (2006) - atá sárthaithneamhach, dála an scéil - agus ag cur san áireamh a chéad mór-ruathar ceallalóide ‘Amelie’ (2001) go mbeadh criticí téagartha (ina mbreithiúnas féin, gan amhras) ag fanacht leis an ról gairmshainithe sin di. Ar dhul an ceann a d’aimsigh Audrey Hepburn an ghúna bhig dhuibh, abair, i m‘Breakfast at Tiffany’s’ (1958) – scannán inar éirigh le Hepburn súil-eiliteach húcálaí sráide greannúr a chruthú. Géillim nach dtugann ‘Delicacy’ an deis sin do Audrey Tautou. Ach tá a raon leathnaithe go mór anseo, agus ní fada uaithi an sár-ról trasnaíle a chuirfidh taobh thiar di, ar deireadh, an deabhal gaimíneachais a thugann sí léi le héascaíocht análaithe an linbh.

Mar nach rabhadar ag súil leis, nó chun luí leis an bhfaisean, nó toisc nach bhfuil ann ach ‘coiméide Fhrancach éadtrom eile’, ní fhaca scata léirmheastóirí an leathanú cinniúnach a thagann ar raon Tautou an dul seo. Is fánach an áit a gheobhfá breac, ach oscailt amach chuige.

Ach ní hí Tautou an réalta in ao’ chor anseo. Ach François Damiens. An ‘Sualannach’ ard, amscaí, cúthaileach, ciotarúnta - a thiteann tóin in airde i ngrá le Natalie (Tautou). Tá ’s ag an domhan mór cad í, agus cé hí Tautou, agus cén saghas ról a luíonn lena nádúr. Ach Damiens? Beidh orm François Damiens a chur in aithne dibh.

Cnámha an Scéil

Ach ar dtús, mar a deirtear sna foilseacháin is fearr - an scéal. Comhlucht Sualannach i bPáras. Post ag Tautou/Natalie sa mheánbhainistíocht. Bean nua-phósta, i luan an ghrá dá stail álainn céile. Tarlaíonn tubaiste. Cúlaíonn an bhaintreach isteach inti féin agus tugann le díograis tiomanta fán obair, agus faoi sin amháin. Diaidh ar ndiaidh, tá an t-anamreo á téachtadh.

Tá cluainire de Phríomhfheidhmeannach, Charles (Bruno Todeschini, soifisticiúil, síodúil, dathúil – teaspeántas sármhaith) ag iarraidh go mbeadh sí ina giota beag maisiúil ar thaobhlíne a ego féinig. Ansin seolann an ‘lománaí’ Sualannach - cosoibrí as radharc de ghnáth in íochtar an chomhluchta - fear tuatach, maol, béalbhearnach; léine páircíneach, geansaí bídeach agus treabhsair éagcruthacha á chaitheamh aige - casann an fear mórchroíoch, íogair, tuisceanach, éisteacht seo isteach in oifig Natalie lá amháin, agus - voila! Anois, tá sé beagáinín níos casta ná sin, ach tá breis agus dóthain ansan le bheith ag dul ar aghaidh leis.

Táid ann sa chás áirithe seo nach bhfuil toilteanach an díchreideamh a chealú. Táid ann chomh maith nach samhlaíonn go bhféadfaí go mbeadh rath ar a leithéid de mhíchleamhnas leannán. Táid ann freisin nach gcreideann go bhféadfaí go mbeadh bunús fírinneach faoin ngaol mídhóchúil idir Natalie agus Markus. Is daoine iad siúd, braithim, nach bhfuil an aeróg dírithe isteach acu ar mhinicíocht na ndúichí anama. Caithfidh, freisin, nach bhfuil ceann ceart á thabhairt acu ach an oiread do scileanna breathnaitheacha na ndeartháireacha Foenkinos, ná d’éacht na beirte aisteoirí.

François Damiens

Míorúilt atá curtha i gcrích ag François Damiens. Tá an Markus aige ar an gcruthú is greannúra, is tuisceanaí agus is daonna a chonac le fada. Seo aisteoir a thuigeann go maith luach na socaireachta agus an tosta. Más beag an leid, is treise a thionchar; dá lú an nod, is mó den mbrí is den dtuiscint a thagann trasna.

Thug Damiens ceacht máistriúil aisteoireachta. Is iomaí bolg-gháire a d’éalaigh uaim i gcaitheamh na taispeána. Fágadh gan falla cosanta ar áilleacht anama Markus mé. Agus níorbh fhada uaim an deoirín beag ach an oiread. Tháinig Markus agus Natalie aniar aduaidh orm. Agus níor tharla sin dom in aon cineama ó chonac Javier Bardem i ‘The Sea Inside’ le Alejandro Amenábar san IFI sa bhliain 2005.

Ní gá aon mhíniú a thabhairt faoin gcaoi inar thit an Sualannach ciotarúnta i ngrá le Natalie seang. Ach conas ar bhláthaigh Natalie le tuathalán mar é? Seasann nó titeann an scannán ar an gceist seo.

Anois, ní iarrann Markus faic ach a cairdeas uirthi; éisteann sé léi, ní hionann is éisteacht leis féin; tá sé ann de shíor di, seachas dó féin; níl oiread agus smut den mustar ag roinnt leis; is fíordhuine álainn macánta é; agus, b’fhéidir an tréith is treise ann, tá sé iomlan dall ar a bhuanna féin. Má tá Markus as a mheabhair le grá do Natalie, beireann an lucht féachana barróg cheanúil air siúd. Eisean an t-íochtarán síoraí, agus aithnímid uile ionainn é.

Seo ‘Everyman’, nó ‘Everyleanbh’, agus sciobtar na cosa amach fúinn i bhfianaise ‘ghlaine a chroí, neart a ghéag’ agus an ‘beart de réir a bhriathair’. Sin go léir in ainneoin an gheansaí leanbaí agus an treabhsar éagrutha.

Don dara mí as a chéile, molaim dibh gan aon cheann a thabhairt do thréad an cháinte.