• ‘Incendies’ - Denis Villeneuve - Eisiúint Cineama

• ‘Biutiful’ - Alejandro Gonzalés Inárritu - Eisiúint DVD

Ba é ‘Incendies’ ainmniúchán Cheanada don Osgur i mbliana, sa rannóg ar a dtugtar ‘An Scannán is Fearr i dTeanga Iasachta’ – ní mise a chum ná a cheap an t-ainm sin. Cuireadh ar ghearrliosta an Acadaimh é, ach níor bhain Villeneuve an sméar mullaigh. Ní fhaca fós ‘In A Better World’ a bhuaigh an gradam, ach chonac ‘Biutiful’ a bhí ar an liosta lena gcois siúd. Feicim go bhfuil ‘Biutiful’ arna eisiúint ar DVD faoi láthair, agus tá ‘Incendies’ ar an gcamchuaird pictiúrlainne anois. Is scannáin eisceachtúla iad araon, agus is fiú iad a scagadh.

‘Incendies’

Nuair a fuair an seanfhaltanas eadarchine agus creidimh an ceann is fearr ar Chríostaithe, Muslamaigh agus Drúsaigh sa Liobáin i 1975, lean ainghníomhartha fuilteacha díoltais ar gach taobh. Sin cúlscéal ‘Incendies’.

Bean óg den bpobal Críostaí is ea Nawal Marwan - í torrach. Beirtear uirthi féin is ar a grágheal Arabaigh agus iad ag iarraidh éaló lena chéile. Scaoileann a deartháir an fear óg ar an toirt. Bhí urchar aige do Nawal freisin, ach tugann an tseanmháthair dídean agus tearmann di. Saolaítear mac óg léi ar ball agus seoltar eisean chuig dílleachtlann. Loitfeadh tuilleadh den gcúlscéal an scannán ort.

Ar aghaidh linn go dtí an lá atá inniu ann - Quebec, Ceanada. Tá an daonnachta=humanity">="gloss" title="middle-aged immigrant">t-imirceach meánaosta Nawal Marwan tar éis bás d’fháil. Léann an t-aturnae a huacht i bhfianaise a beirt pháiste, an cúpla Jeanne agus Simon. Baintear siar astu nuair a nochtar dóibh go bhfuil deartháir acu - an leanbh a saolaíodh fadó sa Liobáin. Is iomaí rún a cheil an mháthair orthu. Agus ní sin deireadh an scéil. Cuireann uacht na máthar Jeanne faoi gheasa – iarrtar uirthi a hathair a aimsiú. D’fhág Nawal litir di le seacadadh air. Fágtar litir le Simon le tabhairt don deartháir, ach é a aimsiú freisin. Is mar sin a theilgtear an cúpla sa tóir ar thaibhsí rúnda na máthar. Tugann deamhain Nawal go leaca fuara Ifrinn iad sara n-iomlánaítear an scannán.

Tá Villeneuve an-oilte mar cheardaí scannáin. Trasghearrtar go paiteanta turas na hiníne le haistear fuilteach na máthar roimpi. Tá an eagarthóireacht chomh snoite sin nach feasach dúinn go minic cioca ar amlíne na máthar, nó ar aistear na hiníne atáimid. Bíodh is nach fada a leanann an éiginnteacht sin, is gléas cliste é chun an dá scéal - mar a bhí is mar atá – a tharraingt le chéile go snasta.

Fearg, díoltas, sceitheadh, uafáis, brúidiúlacht, éadulaingt – ní sheachnaíonn Villeneuve na téamaí móra beatha is báis. Is meafar í Narwan don Liobáin in aimsir chogaidh. Tá ionannas idir céasadh na mná agus céasadh na tíre. Ach tagann dínit na daonnachta agus cumhacht fuascailteach an ghrá chun cinn i ndeireadh thiar – fiú más denouement róchliste, rónéata ar fad a nochtar in eireaball an scannáin. Sin ráite, ceolann Villeneuve spiorad an duine tríd síos. Agus ní beag sin i cineama an lae inniu.

Tá ‘Incendies’ ar thaispeáint i cineama éigin gar duit faoi láthair. Agus seolfar an DVD i dtús an Fhómhair.

‘Biutiful’

Tar éis ‘Amores Perros’ (2000), a chéad fadscannán, ‘d’aimsigh’ Holywood an auteur Meicsiceach sainiúil Alejandro Gonzáles Inárritu. Thug an boc óg agus an seanstríopach ‘21 Grams’ agus ‘Babel’ dúinn. Is scannáin fhiúntacha iad - ‘21 Grams’ ach go háirithe, ach fágadh Inárritu fós gan saothar a chuirfeadh bláth ar chraobh ‘Amores Perros’. Ansin tháinig ‘Biutiful’ le Javier Bardem agus b’fhiú an fhanacht. Muna bhfaca tú ‘Biutiful’ go fóill, molaim duit an DVD a cheannach láithreach.

Tá Uxbal ag saothrú an bháis. Mionchoirpeach ar imeall na coiriúlachta sráide i mbruachbhailte Barcelona is ea é. Fuil ina chuid fuail. Beirt pháiste á thógaint aige – níl a bhean dhépholach in ann dóibhsan, dó siúd, ná di féin fiú. (Pléann Inárritu lena breoiteach le comhthuiscint siúrálta, daonna). Is léir go bhfuil Uxbal agus a bhean fós i ngrá lena chéile – ach is grá gan dóchas é. Conas mar a bheidh ag na páistí ina éagmuis? Níl fhios acu, ná ag éinne, go bhfuil a seal geall le bheith tugtha. An féidir leis an bhfear truamhéalach seo sparán a chruinniú, ar ais nó ar éigean, a thabharfaidh aire dóibh agus é ar shlí na firinne?

Seo domhan suarach an bhochtanais. Domhan a thugann beatha, ar éigean, do Uxbal agus dá dheartháir óna bplé le pobal fothalún na n-imirceach neamhchláraithe. Siad san na hÁisigh a oibríonn i siopaí allais éadaí na gcúlsráideanna, is a chodlaíonn sa mhullach ar a chéile ar urlár na monarchan. Ansin tá na hAifriceánaigh a dhíolann spéaclaí gréine gan mhaith agus uaireadóirí bréige ar shráideanna na cathrach. Tugann Uxbal ‘seirbhís’, de shaghas, don dá dhream.

Ar Bhealach an Bháis

Ní seo Barcelona na dturasóirí, ná Barcelona Mesi, ná Barcelona Gaudi. Seo Barcelona Uxbal, agus tá Uxbal ag fáil bháis.

Is fada mé tógtha le hobair Javier Bardem, príomhaisteoir Spáinneach na linne. Dá mba mhaisiú é ar ‘The Sea Inside’ is ar ‘No Country For Old Men’, is fearr ná sin fós é i ‘Biutiful’. In ainneoin a mhionchoiriúlachta, in ainneoin go bhfaigheann scór duine bás de bharr cleas a d’imir sé chun airgead a dhéanamh, in ainneoin gach máchail, on agus easnamh ar a charachtar, éiríonn le Bardem dínit agus uaisleacht a aimsiú in áit éigin domhain sa bhfear suarach, briste seo.

Seo an taispeántas aisteoireachta is fearr a chonac le blianta. Má bhí duine nó beirt eile dá ghlúin in iomaíocht leis don teideal ‘priomhaisteoir scannán na linne’, agus bhí, creidim go bhfuil Bardem chun tosaigh orthu uile faoi láthair, i bhfianaise an taispeántais seo.

Is auteur – údar le dealramh - é Inárritu. Deineann sé anam briste an duine chomhaimsirigh a fhuirseadh. Tréaslaím leis go bhfuil sé fillte siúrálta ar an millieu is ar an teanga is ansa leis. Ceist agam oraibh. Dá mba scannán Béarla é ‘Biutiful’, an mbeadh Oscar na bPríomhaisteoir Fireann ag Colin Firth? Is fearr breithiúnas Cannes ná Hollywood, dar liom.

Cad eile atá nua, says you?