Tá conspóid tar éis éirí aníos sa Bhreatain Bhig faoi úsáid na dteangacha i dtaifead oifigiúil an tionóil, agus tá Google agus go háirithe an tseirbhís Google Translate, ina chroílár. Bhí an Bhreatnais tábhachtach riamh san fheachtas fhada leis an tionól a chur ar bun sa Bhreatain Bhig. Gan an Bhreatnais ní bheadh Plaid Cymru, an páirtí náisiúnta ann ar chor ar bith, agus gan Plaid Cymru ní bheadh an tionól ann.

Tar éis reifreann na bliana 1997, chuir na páirtithe móra coiste ar bun chun cleachtaí inmheánacha an tionóil a réiteach. D’aontaigh siad gur cheart an taifead a bheith dátheangach ar fad, le gach rud a deirtear sa Bhreatnais a aistriú go Béarla agus gach rud a deirtear sa Bhéarla a bheith dá aistriú go Breatnais, rud nach dtarlódh, is cinnte, i nDáil Éireann, mar a mbítear ag aistriú ó Ghaeilge go Béarla, ach gan a leithéid a dhéanamh droim ar ais.

’Sé sin a tharla ó 1999 go dtí 2010. An uair sin, le ciorruithe ar an mbealach, d’aontaigh Coimisiún an Tionóil, ar a bhfuil ionadaithe na bpáirtithe polaitiúla ar fad, gan aistriúchán a dhéanamh sa chuntas ó Bhreatnais go Béarla, ar an údar go bhfuil an costas, timpeall £350,000 in aghaidh na bliain, ró-ard.

Cymdeithas yr Iaith Gymraeg

Ní raibh Cymdeithas yr Iaith Gymraeg sásta le sin ar chor ar bith. Mhaígh siad go raibh prionsabal i gceist. De réir dhlí na Breatain Bige, ní mór gach eagraíocht stáit beartas teanga a leagan amach a mhíníonn conas a rachaidh sé i ngleic leis an dá teanga ar bhun comhionannais. Agus ní raibh cinneadh Choimisiún an Tionóil ag teacht le beartas teanga an Tionóil. Fuair an t-éileamh seo tacaíocht ó Bwrdd y Iaith Gymraeg, Bord na Breatnaise, faoi dheireadh.

Ghlac an Coimisiún leis an éileamh seo agus d’aontaigh siad cuntas dátheangach a thosú arís, ach tá siad ag iarraidh seo a dhéanamh ar bhealach níos saoire ná mar a bhí i gceist roimhe. D’iarr siad ar a gcuid státseirbhíseach machnamh a dhéanamh ar Google Translate a úsáid!

Caithfidh mé cur le sin, gurb é an smaoineamh a bhí i gceist acu go ndéanfaí aistriúchán le Google Translate i dtosach báire, agus go leasófaí sin ar ball le haistreoir gairmiúil. Is dóigh le Coimisiún an Tionóil go gcosnódh sin timpeall £110,000 in aghaidh na bliana, i gcomórtas le £240,000 le haghaidh aistriúchán gairmiúil faoi cheann seachtaine le haistreoir taobh amuigh den Tionól, agus £350,000 más le haistreoir sa státseirbhís.

Níl aistreoirí na Breatain Bige sásta leis an tuairim seo ar chor ar bith. Dúirt Geraint Wyn Parry, príomhoifigeach Cumann na nAistreoirí Breatnaise: “Is smaoineamh seafóideach é seo, gur féidir leo fiú machnamh a dhéanamh ar cháipéis oifigiúil mar seo a aistriú ag úsáid aistriúcháin le hinneall ar a bhfuil lochtanna.”

An tAmhras

Caithfidh mé rá nár bhain mé féin feidhm as Google Translate go dtí dhá mhí o shin. Is ball mé de Chomhairle Baile Ffestiniog i dtuaisceart na Breatain Bige, comhairle an-bheag, ach i gceantair ina bhfuil an teanga an-láidir.

Bhí muid ag caint faoi chostas miontuairiscí ár gcuid cruinnithe a scríobh sa dá theanga, agus mhol duine de na baill feidhm a bhaint as Google Translate. Bhí mé féin sách amhrasach faoi seo, ach nuair a phill mé abhaile, thug mé faoi agus chaithfidh mé a admháil go raibh an toradh mórán ní b’fhearr ná a raibh mé ag súil leis.

Níl ceist aistriúchán taifead an tionóil réitithe fós agus tá an chonspóid ag leanacht ar aghaidh. Fiú má chinneann Coimisiún an Tionóil ar fheidhm a bhaint as Google Translate, tá fhios go bhfuil sé de rún ag Google an tseirbhís aistriúcháin saor an aisce a tharraingt siar ag am éigin agus airgead a iarraidh ar a shon.

Ach i ndeireadh na dála, caithfidh mé rá go bhfuil Google Translate mórán níos fearr ná mar a raibh mé ag súil leis, cé go ndéanann sé botún ó am go ham. Mar shampla, tabhair faoin abairt seo a aistriú ó Ghaeilge go Béarla ar Google Translate (“more” ar leathanach Google.com: “D’fhoghlaim mé mo chuid Gaeilge ag Oideas Gael.”