Fágadh an ceathrú plionta i gCearnóg Trafalgar folamh ar feadh 150 bliain go dtí mí Mheán Fómhair na bliana seo nuair nocht Méara Londan, Ken Livingstone, an saothar a rinne an dealbhóir Marc Quinn dá chara Alison Lapper nuair a bhí sí ocht mí go leith torrach. Is saothar é atá idir thraidisiúnta agus chonspóideach, a tháinig sa chéad áit in ainneoin iomaíocht ghéar bheith ann leis an phlionta a líonadh. Ar na hiarrachtaí eile a cuireadh chun tosaigh bhí tionscadal cuimhneacháin ar mháthair na Banríona.

Saolaíodh Alison Lapper gan lámha agus le cosa gearra de bharr an druga tailídimíd agus is í a portráid, snoite ó bhloc de mharmar bán Iodálach, atá cúig troithe déag ar airde, a bheas le feiceáil ar an chearnóg cháiliúil go ceann seacht mí dhéag eile.

Mhínigh Alison Lapper, ar ealaíontóir í í féin, nach raibh sí míshuaimneach ar chor ar bith faoi dhaoine a bheith ag amharc ar a corp nocht torrach.

“Sílim go bhfuil sé go hiontach,” a dúirt sí, “agus tá súil agam go n-osclóidh sé súile daoine. Ní fhaigheann ealaíontóirí faoi míchumas taispeántais ealaíne… Déanann muid (i.e. daoine nach bhfuil faoi mhíchumas) aon rud a sheachaint nach bhfuil muid ar ár suaimhneas faoi. Ach, anois, tá mé thuas ansin, cúig troithe déag ar airde! Ní thig leat mé a sheachaint níos mó! Cén fáth nach dtig le mo chorp bheith mar ábhar ealaíne?”

Tháinig an dealbhóir Marc Quinn os comhair an phobail ar dtús i 1991 lena fhéinphortráid Self, samhail dá chloigeann déanta le naoi bpionta dá chuid fola reoite féin. Tá sé aitheanta mar dhuine de na BritArtists agus is é an corp daonna, faoina iliomad gnéithe, is minic a bhíonn mar fhoinse ionspioráide aige.

I dtaca le hAlison Lapper, dúirt sé: “Tá sé chomh néamhghnách sin daoine faoi mhíchumas a fheiceáil sa saol laethúil gan trácht ar iad a bheith nocht, torrach agus bródúil! Is é an ráiteas a dhéanann an saothar seo ná go dtig le daoine faoi mhíchumas a bheith chomh hálainn agus fiúntach le duine ar bith eile.”

Níl gach duine ar aon intinn leis, áfach. An leor “ráiteas” agus “fiúntas” chun saothar ealaíne a bheith maith agus, in ainneoin go spreagfaidh an dealbh díospóireacht faoin dóigh a léirítear daoine faoi mhíchumas inár sochaí, tá roinnt daoine den tuairim gur géilleadh ealaíonta atá ann agus gur tábhachtaí sa chás seo an teachtaireacht pholaitiúil ná an teachtaireacht ealaíne.

“This is an object that is so forthright, so plain, that it falls short of being art,” dar leis an léirmheastóir ealaíne Jonathan Jones. “This sculpture, in the end, is a monument to the artist’s virtue. Poetry, ambiguity and difficulty are necessary constituents of art, as opposed to politics.”

Bhris ealaíontóirí ar nós Picasso, Henry Moore agus Jean Arp leis an choinbhinsiún clasaiceach maidir leis an chorp a léiriú i saothair ealaíne, agus thug siad dúshlán an phobail athbhreithniú a dhéanamh ar a dtuiscint ar áilleacht coirp. Ach an bhfuil athrú meoin ar bith le brath i measc an phobail? An bhfeiceann muid corp, ealaín nó míchumas nuair a mheabhraíonn muid ar an saothar seo de chuid Marc Quinn? Nó an bhfuil sé ag baint úsáide as Alison Lapper nó ag ceiliúradh an cineál difriúil áilleachta atá le feiceáil inti? Nó an raibh amhras riamh ar Alison Lapper faoin dóigh ar leiríodh í sa saothar seo?

“Bhí mé féin ag déanamh obair den chineál céanna ach bhí a fhios agam nach mbeinn ábalta rud chomh suntasach agus ar an scála céanna leis seo a dhéanamh,” a dúirt sí. “An mbeadh scéal eile i gceist dá mba mise a rinne an saothar? An rachadh sé ar an cheathrú plionta? Níl a fhios agam, ach níorbh aon chúis imní dom riamh an míchumas seo a tháinig chugam ón bhroinn.”

Beidh Alison Lapper Pregnant le feiceáil i gCearnóg Trafalgar go dtí Aibreán 2007.

Is as Doire ó dhúchas í Ciara Nic Gabhann ach tá sí ina cónaí i mBaile Átha Cliath anois, áit a bhfuil sí ag obair mar mhúinteoir ealaíne.