Bhí mé ar Oileán Chliara, amach ó chósta Mhaigh Eo, nuair a thuig mé cumhacht na físiriseoireachta i gceart den chéad uair. Trí bliana ó shin a tharla sé, le linn dom a bheith ag obair mar fhísiriseoir – nó VJ, mar a thugtar ar ár leithéidne i mbéarlagair an tionscail teilifíse – leis an gclár “Seachtain”.

Is furasta a mhíniú céard is "físiriseoireacht" ann: déanann an físiriseoir chuile rud! Déanann sé an taighde agus an tiomáint; bíonn sé i mbun an cheamara agus na n-agallamh, agus go minic, na heagarthóireachta. I mbeagán focal, is criú teilifíse ann féin é!

Ach ar ais go Cliara. Bhí mé chun agallamh a chur ar bhean faoi ábhar goilliúnach agus bhí sí neirbhíseach. Bhí agallamh teilifíse déanta aici faoin ábhar céanna uair amháin roimhe sin – do chlár nuachta eile – ach níor thaitin an t-eispéireas léi ar chor ar bith. Dúirt sí liom gur chuir sé isteach uirthi go raibh uirthi labhairt faoi ábhar thar a bheith pearsanta os comhair an chriú mhóir – iriseoir, ceamaradóir, fear fuaime agus léiritheoir. Ba é an t-aon chúis a rinne sí an t-agallamh liomsa, a dúirt sí, ná gur shíl sí gur ar leas an phobail a bheadh sé dá ndéanfadh sí amhlaidh.

Le linn di a bheith ag míniú an mhéid sin dom, chuir mé an ceamara a bhí á úsáid agam ag an am – Sony PD150 – ar an tríchosach agus ansin chuir muid tús leis an agallamh.

Bhí ionadh orm – d’inis sí a scéal go breá nádúrtha. Níor stad sí agus níor bhain na néaróga tuisle aisti oiread agus uair amháin. Nuair a bhí an t-agallamh thart, d’fhiafraigh mé di ar chuir an t-agallamh isteach uirthi an uair seo.

“Níor chuir, ar chor ar bith,” a d’fhreagair sí. “An bhfuil a fhios agat, ní raibh eagla ar bith orm roimh an gceamara an uair seo toisc go bhfuil sé chomh beag.”

Dúirt sí rud eile a chuaigh i bhfeidhm orm go mór: “Thaitin sé liom, fiú amháin, an scéal a insint an uair seo toisc nach raibh i láthair ach tú féin. Bhí sé nádúrtha.”

Creidim go láidir gurb é an bua is mó atá ag an bhfísiriseoireacht ná go ligeann sí don iriseoir teacht níos gaire don té a bhfuil sé ag labhairt leis sa chaoi is go bhfaighidh sé agallamh níos nádúrtha – rud a fhágann gur cur chuige í atá an-oiriúnach do chláracha faisnéise ina ndéantar scéalta pearsanta a insint ach go háirithe.

An Bhrasaíl

Faoi láthair tá mé ag obair ar chlár faisnéise do Nuacht TG4 sa Bhrasaíl. Tá físiriseoireacht ar siúl agam i gcomhar le cur chuige eile atá tagtha chun cinn i saol na teilifíse le blianta beaga anuas: an t-iriseoir a bheith lonnaithe sa phobal ar mian leis a scéal a insint.

Chun an clár “Faoistin Favela” a dhéanamh, chuir mé fúm i mbruachbhaile bocht – Favela – i gcathair Salvador in oirthuaisceart na Brasaíle. Beidh sé mhí caite

agam anseo faoi dheireadh na tréimhse léirithe. Mar gheall ar go bhfuil mé lonnaithe i measc an phobail, gheobhaidh mé ábhar don chlár thar thréimhse fhada, agus tá súil agam go gcabhróidh an fhísiriseoireacht liom léargas níos doimhne a thabhairt ar an tsochaí shainiúil seo.

Agus an t-alt seo á chur i gcló, beidh cúig mhí caite agam sa Favela in éindí le mo cheamara – an Sony HVR A1E, ar gléas é atá réabhlóideach ar dhá chúis.

Ar dtús, is é an chéad cheamara a d’úsáid mé riamh a bhfuil muinín iomlán agam as – is féidir brath ar an bhfeidhm uathoibríoch i gcónaí. Ní hé gur ceamaradóir leisciúil mé, ach fágaim an fheidhm “auto” ar siúl an t-am ar fad, nach mór – toisc gur féidir! Agus go leor rudaí ag tarlú go sciobtha, bíonn sé seo go hiontach – is féidir liom a bheith ag taifeadadh láithreach, gan a bheith buartha faoi chúrsaí ar nós an tsolais, an leibhéil bháin nó an fhócais, fiú.

Is é an dara buntáiste a bhaineann leis an gceamara seo ná go bhfuil sé níos lú agus níos éadroime ná cartán bainne. Cheap an bhean ar chuir mé agallamh uirthi ar oileán Chliara go raibh an ceamara ar bhain mé úsáid as an uair sin beag, ach is ar éigean go dtugann na daoine a gcuirim agallamh orthu anseo sa Bhrasaíl faoi deara go bhfuil ceamara i mo lámh ar chor ar bith.

Mar sin féin, cé gur féidir liom clár a dhéanamh anois ar bhealach nach bhféadfaí tabhairt faoi cúig bliana ó shin – a bhuíochas sin ar an teicneolaíocht – beifear den tuairim i gceann cúig bliana eile gur ceamara de chuid na Clochaoise é an Sony

HVR A1E atá agam faoi láthair. Tá ceamaraí ag éirí níos lú an t-am ar fad. Níl aon amhras faoi ach go gcuirfear ceamara digiteach proifisiúnta ar fáil roimh i bhfad a bheidh ar comh-mhéid le ceamara digiteach baile ach lena bhféadfar caighdeán an cheamara teilifíse a bhaint amach. Go deimhin, tá ceamaraí digiteacha baile ar fáil cheana féin lenar féidir cláracha breátha faisnéise a dhéanamh ar chaighdeán idirlín. Agus dar liomsa, dá laghad na ceamaraí is ea is pearsanta na scéalta is féidir linn a insint.

Is saoririseoir é Alex Hijmans a bhfuil obair déanta aige do TG4 agus don nuachtán Foinse. Tá blog faoin tionscadal atá ar bun aige sa Bhrasaíl le fáil ag www.faoistinfavela.com. Is as an Ísiltír ó dhúchas dó.