Táim i mo fhear gharchabhrach le cúig bliana déag anois. Tá teastas garchabhrach de dhíth orm mar cheannaire ar chúrsaí siúl sléibhe agus déanaim athnuachan air gach trí bliana.

Tá an oiliúint seo suimiúil agus, ar ndóigh, bíonn sé úsáideach fosta má tharlaíonn timpiste. Buíochas le Dia, ní tharlaíonn siad ró-mhinic, ach nuair a tharlaíonn siad, tagann siad aniar aduaidh ort. Agus sin mar a tharla an mhí seo, agus mé amuigh maidin amháin ag siopadóireacht in Walton Vale, Learpholl.

Téann príomhbhóthar an A59 trí Walton Vale agus bíonn sé gnóthach i gcónaí. Tá neart taobhshráideanna ag baint leis agus bíonn sé contúirteach do choisithe agus iad á thrasnú. Bíonn sé deacair do thiománaithe fosta agus iad ag iarraidh a bheith ag éalú ón phríomhbhóthar, nó a bheith ag dul air.

Go tobann, chuala mé fear ag scairteadh, "stop, stop", agus é ag bualadh ar thaobh feithicle. Tarlaíonn a leithéid go minic má chúlaíonn feithicil agus í ró-chóngarach do fheithicil eile. Ach ansin chuala mé bean a bhí ina seasamh ar an choirnéal ag scairteadh, "Oh my God!". Rith mé trasna an bhóthair go dtí Regina Road, láthair an timpiste. Bhí leoraí ollmhór shuaiteoir stroighne ann a raibh bean ina luí faoi agus colpa amháin dá cuid faoi roth mór.

Agus garchabhair á cleachtadh agat, is é an chéad rud a dtugann tú faoi ná measúnú a dhéanamh ar a bhfuil tarlaithe, gan do bheatha féin a chur i mbaol. 11 a.m. a bhí sé. Bhí an leoraí stoptha agus bhí an tiománaí ina sheasamh in aice leis an chábán. Bhí cuma scanraithe ar a aghaidh agus é ag amharc síos ar an taismeach. Bhí an leoraí chomh mór sin nach raibh spás ar bith do fheithicil eile dul síos an taobhshráid agus mar sin, ní raibh a thuilleadh contúirte i gceist ó fheithiclí eile. GortaitheBhí bean ar an choirnéal a raibh fón póca ina lámh aici agus bhí sí ag cur glao ar

na seirbhísí éigeandála. Ba léir go mbeadh an bhriogáid dóiteáin de dhíth – leis an leoraí a ardú ó cholpa na mná – chomh maith le hotharcharr.

Bhí beirt fhear ar a nglúine in aice le ceann na mná, agus bhí litreacha na haibítre “A, B, C” ag rith trí m’intinn. Is éard atá i gceist leis sin ná, Airway, Breathing, Circulation. "I’m a first-aider", arsa mise, "is she breathing?" "Yes”, arsa fear amháin. D’amharc mé síos uirthi. Bean thart ar sheasca bliain d’aois a bhí inti, mheas mé, agus bhí sí meabhrach – bhí a súile ar oscailt. Bhí neart fola ar an bhóthar in aice léi, agus mheas mé gur gortaíodh í nuair a bhuail an leoraí í ar dtús. Ach ní ba mheasa, bhí an chuma ar an scéal go raibh an cos a bhí faoin roth gortaithe go dona. Bhí a colpa brúite agus bhí sí ag cur fola ón bhall sin dá corp fosta.

Ó thaobh na garchabhrach de, agus an “ABC” déanta, caithfear freastal ar lot ar bith atá ag cur fola. Ba léir dom go mbeadh sé an-deacair é sin a dhéanamh sa chás áirithe seo de bharr nach raibh trealamh ar bith liom. Ach, buíochas le Dia, stad carr ag an choirnéal agus tháinig bean a raibh bosca mór glas ina lámh aici amach as. "I’m a nurse," arsa sise. "I’ll take charge of the casualty."

Bhí mé an-sásta na focail sin a cloisteáil. Go gairid i ndiaidh sin, tháinig trí otharcharr, inneall dóiteáin agus foireann tarrthála le trealamh speisialta leis an taismeach a bhaint as an tsáinn ina raibh sí. Thóg sé fiche bomaite agus bhí sí ar an bhealach go dtí an otharlann ag 11.30 a.m. – is ionann sin agus a rá go raibh sí sáinnithe faoin leoraí ar feadh leathuaire.

De réir nuachtán áitiúil an lae dar gcionn, bean áitiúil ocht mbliana is caoga d’aois a bhí inti. Cé go raibh a cos gortaithe go dona, ní raibh sí i ndrochbhail.

Chuir an timpiste iontas orm – cén dóigh nach bhfaca an bhean leoraí mór mar sin ag teacht ina treo? Agus cén dóigh nach bhfaca an tiománaí an bhean? CaochspotaD’inis mé an scéal do chara de mo chuid, Dave, a bhí ina thiománaí leoraí ar feadh na mblianta. Mhínigh sé dom go mbíonn caochspota ag cúl chabhán leoraí, agus cé go mbíonn na taobhscatháin ina gcuidiú, bíonn an caochspota fós ina fhadhb. Caithfidh an tiománai leoraí a bheith airdeallach i gcónaí, go mór mór agus é ag cúlú. Chomh maith leis sin, má shiúlann duine – duine beag ach go háirithe – amach díreach roimh thiománaí leoraí agus é ag tiomáint go mall tríd an trácht, tá seans ann nach mbeidh sé ábalta an duine a fheiceáil mar go bhfuil sé thuas sa chábán. Ach ní thuigeann a lán coisithe é seo agus arís, caithfidh an tiománaí a bheith airdeallach i gcónaí. Níor leag Dave duine ar bith riamh, cé gur bhuail feithiclí eile a leoraí.

Fadhb eile a thug sé faoi deara le déanaí ná go mbíonn roinnt tiománaithe ó Mhór-Roinn na hEorpa – iad siúd a bhfuil feithicil roth stiúrtha ar chlé acu – ag déanamh “side swipes” ar fheithiclí sa Bhreatain go minic. Is éard atá i gceist le side swipes ná taobhanna dhá fheithicil ag bualadh in éadan a chéile. Bíonn scátháin fheithicil roth stiúrtha ar chlé curtha in oiriúint do na bóithre thall san Eoraip, agus mar sin de, bíonn sé deacair do na tiománaithe carranna ar a dtaobh deas a fheiceáil agus iad ag tarraingt amach le dul thar fheithiclí eile.

Tá Rialtas na Breataine ag déanamh iarrachta a bheith ag déileáil leis an fhadhb seo. Dar leis an Aire Sábháilteachta Bóthair, Jim Fitzpatrick, bhí níos mó ná 400 timpiste a raibh sid

e swipes bainteach leo sa Bhreatain sa bhliain 2006. Ní hamháin go ngortaítear daoine agus go scriostar feithiclí mar thoradh ar na timpistí seo, ach cuireann siad moill ar an trácht agus méadaíonn siad plódú ar na bóithre. Mar sin, thug an Rialtas 40,000 lionsa Fresnel do thiománaithe leoraí a tháinig i dtír in Dover i mbliana agus tháinig laghdú 59 faoin chéad faoin chineál seo timpiste in Oirdheisceart Shasana mar gheall air.

Anois, tá an Rialtas ag leathnú na scéime amach do phoirt eile sa tír, Learpholl san áireamh, agus beidh siad ag tabhairt amach 90,000 lionsa Fresnel sa bhreis sa bhliain úr.

Ach tugaim faoi deara nach raibh laghdú 100 faoin chéad i gceist ó thaobh an chineáil seo timpiste de. Tá an fhadhb fós ann. Mar sin, beidh sé mar dhea-rúin na bliana úire agam tréan-iarracht a dhéanamh gan dul ró-chóngarach do leoraithe agus mé amuigh ag siúl, ar mo rothar nó ag tiomáint.Is de bhunadh Éireannach é Tony Birtill agus rugadh i Learpholl é. Bíonn sé ag obair le hOideas Gael i nGleann Cholm Cille gach samhradh.