Bhí Colm Ó Snodaigh ar a sháimhín só nuair a chas mé leis le déanaí sa chaife Gaelach 3D i mBaile Átha Cliath. Tá roinnt mhaith taistil déanta aige féin agus ag an ghrúpa Kíla le bliain anuas, sna Stáit Aontaithe den chuid is mó, ach i láthair na huaire tá siad ag taifeadadh albam nua agus ag obair leo ar a suaimhneas.

Seinneann Kíla ceol nua-chumtha ar fad atá bríomhar, spleodrach, agus a bhfuil meascán ann den cheol traidisiúnta agus den roc-cheol. Bíonn a gcuid amhrán ar fad i nGaeilge agus bíonn tionchar láidir na hAfraice Theas le brath go minic ar an stíl amhránaíochta atá acu.

Tá Kíla le chéile anois ó bhí na hochtóidí ann. D’fhás an grúpa as banna scoile a bhí ag beirt deartháireacha níos óige de chuid Choilm, Rossa agus Rónán, le cairde dá gcuid i gColáiste Eoin, Gaelscoil i Stigh Lorgan i mBaile Átha Cliath. D’fhág roinnt de na ceoltóirí a bhí páirteach sa ghrúpa scoile sin sna blianta tosaigh (Colm Mac Con Iomaire atá anois leis na Frames ina measc), ach tá Rossa agus Rónán fós le Kíla, mar aon leis an phíobaire Eoin Dillon.

Tugadh cuireadh do Cholm a bheith mar chuid den ghrúpa i 1988, díreach sular imigh siad go dtí an Ghearmáin le bheith páirteach sa European Youth Music Festival. Admhaíonn sé féin nach raibh siad ró-iontach mar cheoltóirí ag an am.

"Ní banna gairmiúil a bhí ann. Bhí muid ag déanamh, b’fhéidir, deich gig gach bliain agus ag cleachtadh dhá uair in aghaidh na míosa. Diaidh ar ndiaidh thosaigh muid ag déanamh i bhfad níos mó cleachtaidh agus thuig muid ansin cé chomh dona is a bhí muid!"

Céim san fhisitheiripe

Is mac é Colm leis an staraí agus foilsitheoir Pádraig Ó Snodaigh, agus an t-ealaíontóir agus scríbhneoir Cliodhna Cussen. Tógadh é i nDumhach Thrá i mBaile Átha Cliath agus d’fhreastail sé ar an Choláiste Ollscoile, Baile Átha Cliath, áit ar bhain sé céim amach san fhisitheiripe ag deireadh na n-ochtóidí. Fuair sé post in Ospidéal Naomh Seosamh i Ráth Éanaigh tar éis na céime, ach níor chaith sé ach trí bliana ag obair go lánaimseartha mar fhisitheiripeoir. I 1991, thosaigh sé ag obair go páirtaimseartha agus lean sé ar aghaidh á dhéanamh sin go dtí gur éirigh sé as an obair ar fad i 1998.

"Braithim uaim é. Níor chleacht mé anois le cúig bliana. Lá éigin, b’fhéidir, fillfidh mé air."

Chomh maith le bheith sáite sa cheol, bhí suim mhór ag Colm sa spórt. Bhí áiseanna maithe spóirt sa cheantar inár tógadh é agus bhí béim ar an spórt i gcónaí i dteaghlach a mháthar. (Fuair Colm amach le déanaí gur ghlac seanuncail leis, Denis Cousin, páirt sna Cluichí Oilimpeacha i 1928 mar reathaí agus gur bhain sé amach craobh an domhain sa rás 100 slat ar féar an bhliain roimhe sin.) D’imir Colm sacar le trí chlub éagsúla idir 1984 agus 1991. Bhí sé le Shelbourne ar feadh sé mhí (ach níor imir sé sa chéad fhoireann), le UCD ar feadh bliana agus le Bray Wanderers ar feadh trí bliana eile. Le linn na tréimhse le club Chill Mhantáin, bhí sé isteach is amach sa chéad fhoireann.

“Bhí mé ag imirt go leathghairmiúil agus ag fáil cúpla punt anseo is ansiúd. Tá seasca trí punt ag dul dom go fóill, bónas éigin nach bhfuair mé!”

In ainneoin dhrocháiseanna na gclubanna, bhain sé an-taitneamh as a bheith ag imirt an tsacair. Is cuimhin leis, mar shampla, a bheith ag imirt i gcoinne Finn Harps "tráthnóna Domhnaigh sa gheimhreadh a bhí fuar, brocach, fliuch" ach deir sé gur cuid den chraic a bhí sa chruatan seo agus san easpa áiseanna a bhí i gceist.

Scríobh Colm colún spóirt don nuachtán Anois *fosta, agus altanna d’irisí éagsúla, ina measc *Mahogany Gaspipe, Feasta, Comhar, An tUltach *agus *Magma.

Chomh maith le hobair a dhéanamh leis na meáin chlóite, thug sé faoi obair raidió roinnt blianta ó shin fosta. Chuir sé féin agus ceoltóir eile, Aoife Nic Cormaic, sraith darbh ainm “Ceolchaint” le chéile do RTÉ, obair a thug an-sásamh dó. Agallaimh a bhí i gceist agus orthu sin a bhí páirteach sna cláracha bhí na hamhránaithe Méav Ní Mhaolchatha, Maighread Ní Dhomhnaill, Mairéad Ní Mhaonaigh agus John Spillane, agus na ceoltóirí Giordaí Ó Laoghaire, Fiachna Ó Braonáin agus Cormac Breatnach.

"Ba bheag nár mharaigh sé muid. Rinne muid agallamh mór fada le gach duine acu, uair an chloig nó uair go leith, agus ansin bhí orainn an rud ar fad a ghearradh siar. Ach fuair muid stuif den scoth."

Daonlathach

Tá na baill chéanna páirteach i Kíla anois ó bhí 1996 ann agus deir Colm go réitíonn siad go maith le chéile.

Cén leabhar atá á léamh agat faoi láthair?

Stupid White Men and Other Sorry Excuses for the State of the Nation! *le Michael Moore agus *Bliainiris 2002. Tá *An Aimsir Óg *in aice láimhe ach tá sé rómhór! Tá sé go hiontach ach tá an iomarca ann.

Cén ceol is fearr leat?

Téim ar ais go dtí The Beatles agus Matt Molloy an t-am ar fad, agus Fela Kuti as an Nigéir.

Cén scannán is fearr a chonaic tú riamh?

Shadowlands (1985) leis an stiúrthóir Norman Stone.

Cá dtéann tú ar saoire?

Go dtí An Muiríoch i gCiarraí.

Cad é an méid ama a chaith tú thar lear anuraidh?

Trí mhí san iomlán, i Meiriceá den chuid is mó.

Cén bhialann is fearr leat?

Temple Bar Italia, in aice le Sráid na Parlaiminte i mBaile Átha Cliath.

Cé hiad na daoine is mó a bhfuil meas agat orthu?

Nelson Mandela agus daoine eile atá ag déanamh rudaí tábhachtacha.

Cé hiad na daoine is mó a chuaigh i bhfeidhm ort agus tú níos óige?

Chuaigh Georgie Best i bhfeidhm orm go mór agus na laochra spóirt in Éirinn: Eamonn Coughlan; foireann Bhaile Átha Cliath ó 1974 go 1977 (B’fhuath liom Ciarraí, caithfidh mé a rá!); Kevin Moran. Níos déanaí, ó thaobh ceoil de, U2 agus na daoine sin ar fad.

Cén rud is mó a chuireann isteach ort?

Stupid white men!

Cad iad na huaireanta a oibríonn tú gach seachtain?

Athraíonn sé an t-am ar fad.

Cad iad na rudaí a chuireann strus ort?

An rud is mó a chuireann strus orm ná go leanaim orm ag obair. Faighim an-deacair é sosanna a thógáil, cé go bhfuil mé níos fearr i mbliana.

"Tá muid an-deas le chéile, measaim, agus tá muid daonlathach mar ghrúpa. Tá buanna áirithe ag gach duine agus tuigeann daoine céard iad na buanna sin. Lance, mar shampla, níl bua na cumadóireachta aige - cumann sé roinnt amhrán, ach píosaí ceoil, ní hé sin a rud. Tuigeann seisean cúrsaí fuaime, meascadh ceoil agus a leithéid. Ansin, tá bua na hamhránaíochta ag Rónán nach bhfuil ag Eoin, an píobaire. Bíonn teannas ann, dar ndóigh, agus bíonn argóintí ann uaireanta, daoine ag rá ‘B’fhearr liomsa é seo, nó b’fhearr liomsa é siúd.’ Ach tagann sé le chéile, buíochas le Dia. Ní shiúlann aon duine amach."

Tá a gcomhlacht féin, Kíla Records, ag cuid ball an ghrúpa agus tá siad ag obair ar conradh don chomhlacht sin. Admhaíonn Colm gur beag airgead atá déanta acu ó thosaigh siad, go bhfuil sé deacair acu maireachtáil ar an cheol agus nach mbeadh sé in acmhainn clann a thógáil, cuir i gcas.

“Ní dhéanann muid ach ochtó gig gach bliain. D’fhéadfadh muid 150 a dhéanamh ach ansin ní bheadh muid in ann díriú i gceart ar an gceol mar a theastaíonn uainn. Níl gig againn i mí Eanáir ná mí Feabhra mar go bhfuil muid ag taifeadadh. Tá díol amach rialta ann ach níl aon teacht isteach againn. Ach níor tharla sé go fóill gur dhúirt éinne, ‘Listen, níl an t-airgead ann, tá mise imithe.’ Is le gach duine an comhlacht - is é a rud féin é.”

Is fearr leis an ghrúpa a bheith neamhspleách agus smacht iomlán a bheith acu ar an cheol. Is leo féin an trealamh taifeadta a úsáideann siad, mar shampla, agus tugann siad a n-albaim ar ceadúnas do dhreamanna éagsúla le hiad a dháileadh.

"Cúpla bliain ó shin bhí muid ag labhairt le Wicklow Records, an comhlacht a chuir Paddy Maloney le chéile. Níor oibrigh sé amach, buíochas le Dia, agus scoilt an comhlacht tar éis bliain nó dhó. Bheadh sé mar fhíor-dhrochrud dá mba rud é go raibh muid tar éis a bheith ag obair leo siúd. Bhí muid ag obair le Green Linnet thall i Meiriceá chomh maith, ach is drochdhaoine iadsan. Cuir ceist ar dhuine ar bith atá ag obair sa cheol."

Deir Colm nach bhfuil plean ceart acu mar ghrúpa, go bhfuil rudaí cineál "scaipthe", agus nach bhfuil an t-airgead acu chun margaíocht a dhéanamh ar a gcuid ceoil. Is é Colm féin atá i mbun na bainistíochta don ghrúpa ó d’fhág Bernie McGrath roinnt blianta ó shin.

"Bhí Bernie go hiontach ach ní raibh sí ag fáil go leor as an jab agus b’fhéidir nach raibh sí ag fás isteach sa ról ar theastaigh uaimse go bhfásfadh sí isteach ann. Ní raibh sé inti, measaim."

Beidh duine as Sasana á cheapadh acu mar bhainisteoir gan mhoill, rud a laghdóidh an t-ualach oibre atá ar Cholm.

"Tá an obair a dhéanann muid an-scaipthe. Is gnó beag bídeach é agus níl mórán airgid ann chun feachtas mór a dhéanamh sa Fhrainc, mar shampla. Leis an mbainisteoir nua, b’fhéidir go n-athróidh sé sin. Is mise atá ag déanamh an-chuid den obair sin faoi láthair, agus ag an am céanna tá mé ag iarraidh a bheith ag taisteal agus ag taifeadadh. Níl go leor uaireanta an chloig sa lá."

An t-albam nua

Deir Colm nach bhfuil mórán albam díolta ag Kíla go dtí seo. Deir sé, mar shampla, nach ndíoltar ach timpeall 250 albam trí shuíomh gréasáin an ghrúpa gach bliain. D’ainneoin sin, tá siad ag obair ar an albam nua seo, agus tá súil acu go mbeidh sé críochnaithe faoi thús an tsamhraidh. Amhail gach albam go dtí seo, ceol agus amhráin nua-chumtha a bheas i gceist, ach beidh difríochtaí áirithe idir an dlúthdhiosca seo agus na cinn a tháinig roimhe.

“Tá cúpla píosa an-fhada air: naoi nóiméad, deich nóiméad, aon nóiméad déag agus trí nóiméad déag. Is dócha gur sin an difear is mó. Tá an-chuid pianó air agus tá roinnt de na píosaí an-lán. Tá *string quartet *againn ar phíosa eile chomh maith agus amhránaí opera. Tá muid feabhsaithe ó thaobh cumadóireachta agus *harmony *de. Tá tuiscint níos doimhne againn ar *harmony *ná mar a bhí. Braithim go bhfuil siad i bhfad níos cliste agus níos aite anois.”

Tá seans maith go mbeidh Mick Glossop, léiritheoir agus innealtóir mór le rá, ag meascadh an albaim. Tá cónaí ar Glossop i Londain agus tá sé tar éis a bheith ag obair thar na blianta le leithéidí Van Morrison, The Waterboys, Frank Zappa, The Wonder Stuff, John Lee Hooker agus Bob Geldof.

“B’fhéidir go dtógfaidh sé an fhuaim go dtí caighdeán beagáinín níos airde, rud a bheadh go hiontach. B’fhéidir go dtarraingeoidh sé aird orainn. Tá muid sásta é a fháil mar ní oibríonn sé le díreach duine ar bith.”

Chomh maith le píosaí bríomhara ceoil, beidh roinnt amhrán ar an albam nua chomh maith.

"Beidh trí nó ceithre cinn air. Tá ceann den scoth ann le Rónán, ‘Mama, tá mé ag baint an-tairbhe as an saol’. Pop hit! Tá sé ar fheabhas. Tá sé *thrashy *- níl aon cheol Gaelach, píopaí nó aon rud ann. Má fhaigheann muid ceart é, measaim go bhfuil *hit single *ann."

Cé gur amhráin Ghaeilge a chanann Rónán Ó Snodaigh le Kíla, ní hé tionchar thraidisiún amhránaíochta na Gaeilge atá le brath ar a stíl.

“Bhí sé ag rá go raibh an-mheas aige ar na *Toasties *i Londain a bhíodh ag cur na *sound systems *suas agus ag canadh os cionn na gceirníní. As Jamaica, measaim, seachas ón Afraic a tháinig sin.”

I Meiriceá

Nuair a bheas an t-albam curtha de acu, beidh Kíla ag dul i mbun na gceolchoirmeacha arís. Bhí an chamchuairt dheireanach a bhí acu, i Meiriceá ag deireadh na bliana seo caite, an-dian ar fad, a deir Colm. Ní raibh díol ceart déanta ar chuid de na ceolchoirmeacha, de bharr nach raibh cur amach rómhaith acu siúd a bhí á n-eagrú ar chuid ceoil an ghrúpa. D’éirigh leo dul i bhfeidhm ar an lucht éisteachta mar sin féin, dar leis.

Nuair a tháinig siad ar ais as Meiriceá ag tús mhí na Nollag, deir Colm go raibh siad tugtha traochta.

" Sa deireadh, bhí muid gioblach. Bhí muid scriosta, agus tá mé cinnte go raibh gaol gach duine gioblach chomh maith!"

An rud is deacra ar fad, a deir sé, faoi bheith ar an stáitse ná go mbíonn siad ag tabhairt an t-am ar fad agus, uaireanta, nach bhfaigheann siad mórán ar ais.

Tá Colm féin ag obair ar albam aonair le fada, ach tá sé dóchasach go bhfaighidh sé deis é a chríochnú sna míonna atá romhainn. Amhráin mhalla nua-chumtha dá chuid féin, i nGaeilge agus i mBéarla, a bheas air, agus deir sé nach mbeadh siad oiriúnach d’albam de chuid Kíla. “Sé amhrán de mo chuidse,” a deir sé, “agus bheadh gach duine ag caoineadh!”

D’fhoilsigh Colm cnuasach gearrscéalta, Turasóireacht, i 1995 agus ba mhaith leis an dlaoi mhullaigh a chur leis na scéalta atá á scríobh aige le tamall de bhlianta anois don chéad chnuasach eile.

“Tá mé ag obair ar leabhar eile anois, ach God bless us, tá sé do mo mharú! Tá sé ghearrscéal críochnaithe agam ach níl iontu ach an chéad dréacht agus níl meas dá laghad agam orthu. Tógann an scríbhneoireacht, thar aon rud eile, tógann sé an-chuid ama. Braithim nach mbíonn an t-am agam; b’fhéidir go rachainn trí mhí gan focal a scríobh.”

In ainneoin gur beag airgead atá á shaothrú aige, tá Colm breá sásta leis an saol atá á chaitheamh aige, agus is léir gur duine é atá istigh leis féin.

“Faoi láthair, braithim go bhfuil an rud ceart á dhéanamh agam. Tá luach dochreidte ag baint le bheith ag obair le daoine ag leibhéal an-phearsanta, mar atá mise.”

Tá tuilleadh eolais le fáil faoi Kíla ar a suíomh gréasáin www.kila.ie

Is féidir cuid dlúthdhioscaí an ghrúpa a cheannach ar an suíomh freisin.