“Tá mé ar an mbus - beidh mé ann i gceann cúig nóiméad. Ok, slán go fóill.” Arís agus arís eile bíonn an chaint sin le cloisteáil ó dhaoine ag labhairt go hard ar ghutháin shoghluaiste agus iad ag taisteal ar bhusanna. Ar a laghad ní ligtear don rud céanna tarlú ar eitleáin - go fóill.

Dar le taighde nua de chuid an chomhlachta Airbus, ba chóir go mbeadh sé indéanta do phaisinéirí ar eitleáin gutháin shoghluaiste a úsáid faoin mbliain 2006. Ach an gciallaíonn sé sin go mbeidh muid cráite ag freagraí nua ar nós: “No, tá mé ar eitleán”?

Na laethanta seo, is beag rud atá ceadaithe ar eitleáin. Ní hamháin gur gá do dhaoine a lanna rásúir a fhágáil sa bhaile nó a chaitheamh amach ag an aerfort, ach tá go leor amhrais á chaitheamh ar threalamh leictreonach go ginearálta. Is gá ríomhairí glúine a chur trí phróiseas slándála speisialta san aerfort, agus cinntítear nach bhfuil aon rud faoi cheilt laistigh de ghutháin shoghluaiste le scanóirí x-ghathacha. Agus ansin, nuair a bhaintear an t-eitleán féin amach faoi dheireadh, caitear a chinntiú nach gcuireann na gléasanna sin isteach ar an trealamh leictreonach loingseoireachta agus cumarsáide san eitleán.

Ar ndóigh, an tslí is éasca lena chinntiú nach gcruthóidh na gléasanna fadhb ar bith ná iad a mhúchadh. Is liosta le háireamh an trealamh a bhfuil srianta faoi leith ag baint leis, ar eitleáin Aer Lingus mar shampla. Ina n-iris paisinéara, Cara, tá leathanach iomlán curtha ar leataobh chun comhairle a thabhairt do dhaoine faoi “fhearas iniompartha leictreonach” mar a thugann siad air. (Agus is deas a fheiceáil go bhfuil leagan Gaeilge de na treoracha sin ar leathanach dlúth a thugann le chéile níos mó téarmaí nua teicniúla Gaeilge ná leathanach i bhfoclóir téarmaíochta.)

Dar leis na treoracha sin, tá rannóga éagsúla de threalamh iniompartha leictreonach ann - agus tugtar aird faoi leith ar na gutháin: “Caithfear gutháin ghluaisteacha a mhúchadh nuair a dhúntar doirse an eitleáin nó nuair a ordaíonn an fhoireann cábáin amhlaidh. Tá cead gutháin ghluaisteacha a úsáid tar éis tuirlingthe, nuair atá an t-eitleán san áit pháirceála, na hinnill curtha as agus na doirse ar oscailt.”

Ceart go leor mar sin, ach cad faoi ríomhairí glúine? Bhuel, tá siad sin sa chatagóir seo a leanas: “Gléasanna atá ceadaithe le linn na heitilte ach a bhfuil cosc orthu nuair atá an t-eitleán ag gluaiseacht ar thalamh, ag éirí de thalamh, ag druidim le ceann scríbe nó ag tuirlingt.” Trealamh eile atá sa rannóg seo ná: “Eagraithe pearsanta boise. Áireamhán láimhe gan phrintéirí. Clostrealamh iniompartha (m.s. Walkman, seinnteoir CD, seinnteoir Mini-disk, iPod, seinnteoir MP3). Físcheamaraí agus fístaifeadáin, trealamh digiteach san áireamh. Ceamaraí digiteacha. Glacadóirí láimhe do chóras suite domhanda (GPS).” Ní féidir a rá nach bhfuil an liosta sin suas chun dáta!

Agus ansin tá na gléasanna is measa ar fad - cinn a bhfuil “cosc iomlán orthu”. Ina measc siúd tá: “Trealamh ríomhaire gan sreang (m.s. luch). Printéirí PC. Scríbhneoirí DVD, CD agus taifeadáin. Mini-disk *atá sa mhodh taifeadta. Glacadóirí teilifíse. Gléasanna ‘Bluetooth’ agus gléasanna a úsáideann teicneolaíocht ‘Blackberry’. Ní cheadaítear fearas LAN gan sreang (WLAN). Is féidir ríomhairí glúine a bhfuil WLAN insuite acu (m.s. *Centrino) a úsáid le linn na heitilte ar an gcoinníoll go bhfuil WLAN curtha as agus faoi réir na srianta a bhaineann le húsáid ríomhairí glúine.”

Ar a laghad tá roinnt gléasanna ann atá ceadaithe i gcónaí, mar shampla, “uaireadóirí leictreacha” agus “gléasanna á dtiomáint le grianchealla”. Ach tá cuma beagáinín iomarcach ar na rialacha ar fad atá i bhfeidhm. Is beag rud atá i gcoiteann ag an trealamh i liosta Aer Lingus, agus tá an chuma air go bhfuil siad den tuairim gur fearr aon ghléas nua nach bhfuil tástáilte go hiomlán a sheachaint más féidir.

Is dea-chomhartha é go bhfuil na déantóirí eitleán ar nós Airbus ag déanamh a gcuid taighde féin chun a chinntiú go díreach cén saghas trealaimh atá dainséarach agus cén saghas nach bhfuil. Ach b’fhéidir gur chóir dúinn ar fad a bheith buíoch go bhfuil áit éigin ann fós gur féidir linn faoiseamh áirithe a fháil ó theicneolaíocht cumarsáide na linne seo.

Is léiritheoir é Diarmaid Mac Mathúna sa rannóg chorparáideach in Agtel (www.agtel.ie), comhlacht neamhspleách teilifíse atá lonnaithe i mBaile Átha Cliath. Bíonn sé ag obair ar fhíseáin, tionscadail DVD agus suímh ghréasáin do raon leathan eagraíochtaí agus tá baint aige leis an tsraith teilifíse “An Tuath Nua” freisin.