CÚINNE NA nEALAÍON
Pádraic Ó Conaire - Rogha Scéalta
Sinéad Nic an Bháird Sinéad Nic an Bháird

Ón mhí seo ar aghaidh, cuirfear an léirmheas is fearr a scríobhadh sa mhí roimhe sin faoi Leabhar na Míosa ar ClubLeabhar.com i gcló in Beo!. Is í Sinéad Nic an Bháird an a scríobh an léirmheas is fearr ar leabhar mhí an Aibreáin, Pádraic Ó ConaireRogha Scéalta.

Íomhá
Diarmuid de Faoite, aisteoir agus Pádraig Ó Conaire 2 i súile a lán againn
Íomhá
Neill agus an bheirt fhear sa teach beag ósta
le Barry O Donoghue

thógfaí ort é bhfeicfí thú tar éis duitCuireadh’, an chéad scéal sa chnuasach Pádraic Ó ConaireRogha Scéalta, a léamh agus sínte ar tholg, cuimhní maidir le M’Asal Beag Dubh i do cheann agus ag súil le scéalta éadroma spleodracha.

Siúil uait liom ... scaoil díot anuas an brón agus an doilíos croí, a deir Ó Conaire agus bígí leis agus an t-asal céanna á cheannach aige agus seal á chaitheamh aige ar a bhád deas samhraidh, ‘ag dul le sruth na habhann ... ag ligean do na smaointe fánacha teacht agus imeacht de réir a dtola. Agus, leis sin, athrú meacain tagtha ar na scéalta, iad ag éirí duairc, gruamascéal i ndiaidh scéil. ‘ Pádraic dorchaan é nach raibh a fhios agat...? a fhiafraíonn Diarmuid de Faoite sa réamhrá. Is ea raibh a fhios.

Ar na chéad scéalta troma seo An tÁdh’ ina n-iompaíonn diabhlaíocht agus spraoi na ngasúr chun tubaiste agus ganan t-ádh’ ach le gasúr amháin acu sa deireadh. Deireadh brónach atá ar an scéalNóra Mharcais Bhig’ chomh maith. Scéal é seo faoi chailín a bhogann go Londain, áit a luíonn isteach ar an ól, sula bhfilleann ar Éirinn arís. Is mór an t-áthas atá ar na tuismitheoirí agus í ar ais sa mbaile go dtí an oíche a ghéilleann laige is arís. Éiríonn caochta leis an ól agus déanann sceith bhéil di féin, agus dar leis an athair, tar éis an teaghlach a náiriú. In ainneoin go bhfuil a chroí briste, cuireann ar an gcéad traein eile ar ais go Londain í.

Is minic a chuireann Ó Conaire ag smaoineamh faoin daonnacht, go mór mór an cur amú saoil agus an caillteanas de dheasca laigí an duine. Nóra ag fulaingt as siocair a laige féin, feicimid an bród mar laige mhór i gcás athair Nóra, agus saol Nóra agus saol na dtuismitheoirí scriosta chionn.

Fiú mura bhfuil an éifeacht chéanna ag baint leo, an t-ábhar céanna i gceist sna scéaltaMisneach’, ‘An Gníomh’ agusCrógacht’. Dhírigh Ó Conaire ar an réalachas ina chuid scéalta. Taobh amuigh de réimse na rómánsaíochta a bhí á chleachtadh ag scríbhneoirí a linne, leithéidí Phádraig Mhic Phiarais agus an Athar Peadar Ó Laoghaire, mhair an réalachas i gcónaí agus ba iad cúrsaí an tsaoil ba thábhachtaí do dhaoine; sin amhlaidh sa atá inniu ann freisin agus beidh go brách.

Mar sin féin, hionann sin is a nach bhfuil an greann sna scéalta, mar idir ghreann dubh agus ghreann gan mhailís. Reggie’, ina gcuirtear síos archontúirt na Gaeilge’, ar cheann de na scéalta sin. I Londain a chastar Fearfeasa Mac Feasa, scéalaí de chuid Chonaire, agus Reggie ar a chéile. ‘Sasanach críochnaithe’ a bhí ann, a deir Fearfeasa. ‘Sasanach ceart ó mhullach a chinn go troigh a choise’. Cuireann a sháith iontais ar Fhearfeasa go n-éiríonn Reggie go héag leis an nGaeilge go bhfuil inaghalar go dona’ air. Ar fháil amach go bhfuil Gaeltacht ann, bailíonn leis go hÉirinn agus ansin chuig na hOileáin Árann, ‘pampútaí faoina chosa agus culaith de bhréid na n-oileán ar a dhroim’, a bhean fhadfhulangach fágtha ina dhiaidh aige.

An Reacaireacht

Is cuid de stíl scríbhneoireachta Chonaire é ríomh an scéil a fhágáil faoiscéalaí’ atá cruthaithe aige agus cuireann seo go mór leis na scéalta. comhrá aige féin le Fearfeasa ag tosach an scéilReggie’; ‘ fios dom mhéad gloine mhaith fuisce ab éigean dom a thabhairt sular thug an scéal dom’, a deir . féin inAn Rua ina Údar’ chomh maith, rud a neartaíonnteacht i láthair’ an scéalaí féin. Cuireann anstáitse’ os ár gcomhair amach. Bua an-mhór é seo atá le feiceáil i scéalta marAn Ceol agus an Chuimhne 1, ‘Ceol an Uafáis’ agusAn Rua ina Údar’, áit a mbaineann leas as suíomh lom, scáineach le haghaidh imeachtaí an scéil. carachtair láidre agus coimhlint le fáil sna scéalta seo agus pictiúir bheoga cruthaithe aige dúinn.

Cuid eile stíl scríbhneoireachta agus scéalaíochta tarraingt an charachtair nach gcastar go díreach orainn sa scéal, ach a gcuirtear síos air trí chaint na gcarachtar. Spreagann seo samhlaíocht an léitheora go mór. D’fhéadfaí gurb é an seanfhidléir inCeol an Uafáis’, scéal a bhfuil an greann dubh ann, an sampla is fearr den stíl seo. deir an fidléir tada; is écara’ le Ó Conaire atá ag aithris an scéil dúinn ach fós féin íomhá an-bheoga den fhidléir curtha ar fáil ann. Tríd an gcnuasach uilig, úsáid na teanga thar a bheith tuairisciúil; fileata agus glan uaireanta; slachtmhar, neamhcháidheachchomh foirfe sin go mbraitheann leochaileach. Anuas air sin, fágann Ó Conaire thú ag fanacht i gcónaí leis an gcéad chor eile sa scéal. Agus seo uilig le feiceáil sa scéalNeill’, sméar mhullaigh an chnuasaigh.

Seanbhean í Neill, ar fhág a fear í ag an altóir blianta fada ó shin, agus a chuir an milleán ar an mbean eile a fuair an fear sin. Mar atá ráite riamh, is é an rud is gaire don chroí is géire agus an t-olc ina croí ag Neill don bhean eile ó shin i leith. an fear a thréig Neill caillte faoin am seo ach mac ag an mbean eile, ‘an scoláire óg’ mar a thugtar air, atá an-cosúil lena athair agus cuireann Neill ar bhealach a aimhleasa é chun díoltas a bhaint amach ar an mbean. Déanann cinnte de go dtitfidh i gcuideachta fir eile atá an-tugtha don ól. Faighimid amach acu ar oibrigh nár oibrigh lena beart agus í taobh amuigh de theach ósta beag, nuair a bhuaileann an bheirt fhear isteach ann. deireadh an scéil seo eisceachtúil. An bhfuil a shárú le fáil?

Is scéal ann féin gach uile cheann den scéal is fiche atá le fáil sa chnuasach seo. Fiú siad dorcha agus réalaíoch den chuid is , faoin am a bheidh na scéalta uilig léite agat is cinnte go mbraithfidh gur mhór ab fhiú iad a léamh. Agus chuile sheans go bhfágfar mar a fágadh Reggie!

RSS FREAGRAÍ NA LÉITHEOIRÍ  

© Oideas Gael, 2010. Cosc ar chóipeáil. Ní gá go mbeadh na tuairimí a nochtar i mBeo! ar aon dul le tuairimí na bhfoilsitheoirí. Suíomh cóirithe ag MBM. Úsáidtear grafaicí de chuid Fam Fam Fam agus Wikimedia Commons ar an láithreán seo.