Ag deireadh Mhí Mheán Fómhair tháinig 300 duine le chéile, idir thaiscéalaithe, thaighdeoirí, pholaiteoirí, agus lucht gnó, i Moscó chun todhchaí an Artaigh a phlé. Bhí siad go léir bailithe ag “Fóram an Artaigh”, a bhí eagraithe ag Cumann Tíreolaíochta na Rúise, agus ní raibh ábhar níos conspóidí ar an gclár ná ceist acmhainní mianracha an réigiúin. Ní beag iad na hacmhainní céanna seo atá faoin Mol Thuaidh, ach tá sé fós le dearbhú cé leis an taisce luachmhar seo.

Cnámh spairne gan aon agó, agus an gadhar is mó a bhfuil ann bhí sé ina shuí i sraith thosaigh na comhdhála. Rúiseach doscúch é Artur Chilingarov, a bhfuil 80 bliain slánaithe aige, agus an chuma air gur tháinig sé díreach ó ré chlasaiceach na dtaiscéalaithe, féasóg mhairnéalaigh san áireamh. Bhí sé i gceannas ar thuras taiscéalaíochta i 2007 a chuaigh go grinneall na farraige dhá mhíle faoin Mol Thuaidh, agus cé go maíonn Chilingarov gur thuras eolaíochta ab ea é, léiríonn an bhratach Rúiseach a chuir sé ann go raibh níos mó ná an eolaíocht amháin ar a intinn aige. Tá sé ráite ag an bhfear céanna gur “leis an Rúis é an tArtach, agus caithfimid a chruthú nach bhfuil sa Mol Thuaidh ach síneadh scairbh ilchríche na Rúise”.

Ar ndóigh níl an Rúis ina haonar agus í ag iarraidh seilbh a ghlacadh ar teiscinn reoite ar mhullach an domhain. In éineacht léi tá ceithre náisiún Artacha eile ann – Na Stáit Aontaithe, An Danmhairg (ar léi an Ghraonlainn), Ceanada, agus An Iorua, agus tá sé intuigthe nach raibh siadsan róshásta le concas siombalach seo na Rúiseach. “Ní sa 15ú haois atáimid. Ní féidir dul timpeall an domhain ag crochadh bratach, á rá gur leatsa féin an talamh úd”, a dúirt Aire Gnóthaí Eachtracha Cheanada ag an am. Ach mar dhuine a bhfuil an teideal “Laoch an Aontais Shóivéadaigh” bronnta air, chomh maith le “Laoch Chónaidhm na Rúise”, ní dócha go mbeadh focail an pholaiteora ag cur isteach go mór ar Chilingarov.

Saibhreas an Ghrinnill

Tá fáth simplí amháin leis an gcogadh béil seo – meath an oighir de bharr athrú aeráide. Cé go raibh acmhainní an Artaigh séalaithe faoi oighearchlúideacha troma tiubha leis na mílte bliain, tá an réigiún anois á théamh, agus an t-oighear céanna ag leá dá réir. Tá taiscí de hidreacarbón luachmhar ag feitheamh mar dhuais do na tíortha a bhfuil sé de mhisneach acu, nó a bhfuil an chumhacht acu fiú, teorainneacha an réigiúin a athdhearadh. Chomh maith leis sin tá an t-uisce réasúnta éadomhain anseo, agus ní bheadh na deacrachtaí céanna i gceist agus a bhfuil le druileáil dhomhain, mar atá ar siúl i Murascaill Mheicsiceo. D’fhoghlaim daoine i ndeisceart na Stáit Aontaithe cé chomh guaiseach is atá an druileáil dhomhain chéanna, ach ar ndóigh, bheadh deacrachtaí faoi leith ag aon obair san Artach beag beann ar dhoimhneacht an tobair.

Meastar go bhfuil 13% den ola neamhnochta ar domhan faoin Artach, ach níl an ola ach in áit na leathphingine i gcomórtas leis an ngás nádúrtha atá ann. Aon trian amháin den ghás aiceanta atá le haimsiú ar domhan fós, tá sé anseo, agus nuair a chuirtear san áireamh gurb í an Rúis an t-onnmhaireoir is mó de ghás aiceanta dá bhfuil ann faoi láthair, is follasach gur mian leo an ról sin a dhaingniú.

Bagairt na Creimile

Ar ais ag Fóram an Artaigh, bhí Artur Chilingraov ag iarraidh beag is fiú a dhéanamh den achrann, á áitiú arís gur ar son na heolaíochta amháin a bhí a éacht féin. Ach sa chluiche fichille idirnáisiúnta seo is gníomh polaitiúil fiú an turas eolaíochta, ach go háirithe nuair ba é sprioc na heolaíochta céanna ná samplaí de Dhroim Lomonosov a bhailiú. Is iomaire fada faoi uisce é a shíneann ó thuaidh ó chósta na Rúise faoin Mol Thuaidh féin, agus má chruthaíonn na Rúisigh go bhfuil an droim seo agus scairbh ilchríche na Rúise déanta as an ábhar geolaíoch céanna, beidh siad ag súil go dtreiseodh sé cás a dteideal sealúchais. Thug Vladimir Putin aitheasc breá forásach os comhair chomhaltaí an fhóraim, á mholadh aige go n-oibreodh na tíortha éagsúla as lámh a chéile, ach ní foláir a chuimhneamh go raibh port an-difriúil á sheinm bliain ó shin, nuair a bhagair an Chreimil go mbeidís toilteanach an lámh láidir a úsáid chun a gcearta san Artach a chosaint.

Ar ndóigh, níl aon pholaiteoir ag maíomh gur chóir na hacmhainní a choimeád mar a bhfuil siad sa talamh. Nach íorónta an rud é gur de bharr breoslaí iontaise agus an t-athrú aeráide a bhfuil siad anois in ann na taiscí nua seo a shaothrú, agus ansin go gcuirfidh an ola agus an gás nua seo leis an bhfadhb athrú aeráide arís. Cé go bhfuil corrdhream mar Greenpeace ag iarraidh stop a chur leis an druileáil taiscéalaíochta, agus cé go dtuigeann gach duine againn go bhfuil cosán aontreo á shiúl againn, ar an drochuair tá sé soiléir nach bhfuil an tsamhail gheilleagrach á húsáid againn ábalta sinn a tharrtháil.