Nuair a d’éalaigh an file Sylvia Plath ón saol seo ar bhealach tragóideach sa bhliain 1963, d’fhág sí oidhreacht shaibhir filíochta agus próis ina diaidh, a thug léargas brónach ar a saol truamhéalach cráite.

Mheall ionracas agus stíl fhaoistineach a cuid scríbhneoireachta lucht léitheoireachta dílis chuig saothar Plath. Agus ach an oiread le daoine eile mór le rá a bhí íocónach agus tragóideach, leithéidí Elvis Presley, Marilyn Monroe agus Jim Morrison, tá daoine ag léiriú spéis ollmhór inti go fóill – ina saothar agus sa saol pearsanta a chaith sí leis an fhile Ted Hughes sular chuir sí lámh ina bás féin.

Is díol suntais é, mar sin, go bhfuil cnuasach péintéireachta agus líníochta a rinne Plath go luath ina saol, nach raibh feicthe ag an domhan mór riamh roimhe seo, i ndiaidh teacht chun solais i leabhar nuafhoilsithe tar éis do na píosaí ealaíne a bheith fágtha i seanáiléar i dteach mhuintir Plath ar feadh na mblianta.

Saolaíodh Plath i mí Dheireadh Fómhair na bliana 1932 i mBostún - bheadh sí 75 bliain d’aois dá mbeadh sí beo léi - agus ba mar chomóradh ar a dáta breithe a foilsíodh an leabhar speisialta seo, a bhfuil *Eye Rhymes: Sylvia Plath’s Art of the Visual * (Oxford University Press) mar theideal air, cúpla seachtain ó shin. Is iad Kathleen Connors agus Sally Bayley eagarthóirí an leabhair.

Dúil mhórTugann an leabhar léargas ar an dúil mhór a bhí ag Sylvia Plath san ealaín ó aimsir a hóige, agus ar an dóigh éasca a n-aistríodh sí idir an scríbhneoireacht agus an líníocht, ag meascadh an dá rud go nádúrtha réidh lena chéile. Agus í ina girseach óg, ní chuireadh sí críoch le dán go dtí go mbíodh léaráid déanta aici le cur leis, agus le linn a déaga dhéanadh sí cur síos ildaite ar na brionglóidí a bhíodh aici.

Líonadh sí a dialann, litreacha agus leabhair nótaí scoile le féinphortráidí agus breacaireacht, agus lean sí don líníocht go dtí gur thosaigh sí ag freastal ar Smith College agus í fiche bliain d’aois. Is ansin a d’éirigh sí as an líníocht go huile is go hiomlán lena haird a dhíriú go lánaimseartha ar an scríbhneoireacht.

Tugtar léargas in Eye Rhymes ar spiorad fiosrach cruthaitheach na mná óige seo tríd an saothar eispriseanaíoch nua-aimseartha a scríobh sí, chomh maith le grianghraif agus íomhánna faisin de chuid Plath atá curtha i gcló den chéad uair anseo. Nochtann an híomhánna seo cuid de na téamaí a thiocfadh i mbláth ina cuid próis agus filíochta níos moille ina saol.

Bhain Plath aitheantas amach di féin lena cuid filíochta agus leis an aon úrscéal amháin, The Bell Jar, a scríobh sí sa bhliain 1963. Is leabhar dírbheathaisnéiseach é, ina ndéantar cur síos ar an chliseadh néarógach a tharla di agus í sa choláiste, ach cuntas ficseanúil is ea é inar athraigh sí sonraí ar nós

ainmneacha daoine. Bhí saol pósta cointinneach míshocair aici lena grá mór, Ted Hughes, agus b’airsean a chuir go leor daoine an locht nuair a chuir sí deireadh lena saol.

Tá 32 íomhá éagsúil dá saothar, idir dhaite agus dhubh agus bán, le feiceáil sa leabhar, chomh maith le samplaí dá machnamh ar a saol agus í in aois a leanbhaoise – iad ar fad foilsithe sa leabhar seo den chéad uair. Leis an leabhar a cheiliúradh, táthar ag caint ar cheolchoirm a eagrú sa Royal Festival Hall i Londain, a mbeadh an punc-cheoltóir Patti Smith, le cois Alanis Morissette agus Alan Rickman, i láthair aici mar aíonna.

Is as Doire ó dhúchas í Ciara Nic Gabhann agus tá sí ag obair mar mhúinteoir ealaíne i meánscoil nua lán-Ghaelach in Inis Eoghain i mbliana.