‘Antichrist’, le Lars Von Trier

Ná himigh i ngiorracht scread asail do ‘Antichrist’ le Lars Von Trier, fan iomlán glan ar an scannán a scoilt Féile Scannán Cannes ina dhá leath i mbliana, má cheapann tú nach bhfuil seans dá laghad, ‘dá laghad’ a deirim, go bhféadfaí go mbeadh fiúntas agus dleathacht ealaíne de shaghas éigin i scannán ina bhfuil neart míreanna mar seo a leanas tríd síos:- bean a ghearrann a brillín di féin le deimheas mór garraíodóireachta, nó siosúr maintín, ní fhéadfainn a bheith cinnte cioca gléas gearrtha a d’úsáid sí - i ngar-seat ollmhór caol díreach os comhair an cheamara, í dulta glan iomlán as a meabhair le ciontacht a mhíneod ar ball;

an bhean chéanna i lár seisiúin suirí lena fear roimhe sin nuair a d’fhág sí gan aithne gan urlabhra é tar éis a mhagairle a bhataráil le ceap adhmaid, mar gur theastaigh uaithi eisean a ghortú as a ról féin sa chiontacht thuasluaite. É gan mhothú fós, leanann sí uirthi ansin ag imirt glacaireacht láimhe air ina dtagann, ar deireadh, ní síol, ach sead fola. Agus níl ansin ach a leath.

Sea a chairde, fáilte chuig tromluí breoite an phornagrafadóra Lars Von Trier, nó chuig fís scanrúil ealaíne an auteur cineamúil Lars Von Trier. Cioca? Nó an bhféadfadh go mbeadh an dá léamh fíor? Sin í an bhuncheist atá ina cnámh spairne pé áit a theaspeántar ‘Antichrist’. Nó b’fhéidir gurb í seo an cheist – an ealaíon phornagrafach é an scannán ‘Antichrist’, nó pornagrafaíocht ealaíonta? De réir mar a thuigim, taispeánfar in Éirinn é le teastas os cionn an ocht déag. Tá a rogha féin déanta ag John Kelleher, is cosúil.

Scéal na Lánúna

Teiripeoir is ea an fear chéile – scríbhneoir seasc is ea a bhean. I mbrollach an scannáin feictear an bheirt acu, i ndubh agus bán niamhrach rómánsúil, ins an lonnú lionsa is moille dá bhfaca tú riamh, i mbun suirí réalaíoch ar urlár an tí. Ní fhágtar mórán fán tsamhlaíocht i léiriú na collaíochta céanna. Seo Lars Von Trier – ní Bergman. Tá Anthony Dod Mantle (Slumdog Millionaire, Last King of Scotland) ar an gceamaradóir is oilte agus is áille ar domhan, agus ní féidir ach géilleadh go bhfuil an tsraith seo, in ainneoin a réalaíochta, chomh healaíonta le haon sraith oscailte a fheicfear ó aon fhoinse i mbliana. Gearrtha le rithim an tsúnáis, tá teannas idir na háilleachta físiúla agus tuar dorcha na tubaiste ina dhiaidh sin.

Tá maicín óg thart ar dhá bhliain d’aois ag an mbeirt a thagann orthu i mbun ghnímh. Tapaíonn sé deis a gcúram drúisiuil. In airde leis ar an mbord, osclaíonn fuinneog ach titeann dá bhás sa tsneachta lasmuigh. Tá an díshondas idir an tragóid féin agus áilleacht a inste iomlán máistriúil. Pé rud eile faoi Lars Von Trier, ní haon charlatan é, ach fear scannáin cruthanta - fiú más provocateur dúrúnda chomh maith é an fear céanna.

Cad chuige mire na mná (Charlotte Gainsborough), i gcomparáid le bris ‘réasúnta’ a fear chéile (Willem Dafoe)? Tarlaíonn go bhfaca sí an leanbh ag breathnú orthu ag bualadh craicinn. Chonaic sí an leanbh ag dreapadh in airde ar an mbord. Ach bhí sí chomh suaite sin lena sult féin gur lean sí uirthi dá buaicphoinnte, in ionad an chontúirt don leanbh a aithint. Caitheann sí mí fá réim cheimice san otharlann tar éis na sochraide, go dtí go dtógann a teirpeoir chéile fána sciathán féin mar othar í. Is léir go bhfuil sí an-bhreoite - tá seisean chun í a thabhairt i bhfianaise raon iomlán a cuid sceimhle, d’fhonn téarnamh agus leigheas d’fháil di. Cuireann coillte sceoin uirthi, agus isteach iontu a théid chun na deamhain a cheannsú, áit ina dtiteann an lug ar an lag ar fad orthu.

An Fo-Chomhfhios

Luíonn croí an scannáin seo in oibriú amach na ciontachta fo-chomhfhiosaí sin a thiomáin í chuig na gníomhartha uafáis a d’imir sí uirthi féin is ar a fear istigh sa choill. Ní leor an féinmhilleadh dá haithrí, tá ar a fear fulaingt léi de bharr a ról siúd ina neamairt. Cuirim an cheist orm féin, an ábhar dleathach scannáin é mire dá leithéid? Bhfuil sé de cheart ag scannánóir a leithéid a fhiosrú? Níl ach freagra amháin ar sin.

Ach an gá a bheith chomh grafach ina thaispeáint is atá Lar Von Trier? Is fearr liom féin an nod ná an bharraíocht. Agus maidir le freagra na dúcheiste a d’ardaigh mé ar dtús – ní pornagrafaíocht ealaíonta é ‘Antichrist’ mar go bhfuil sé dleathach mire dá leithéd, féinghortú dá leithéid, síocóis dá leithéid a scrúdú. Nílím iomlán cinnte, áfach, gur ealaíon phornagrafach ach oiread é. Ta an iúré inmhéanach scoilte ionam ar an gceist sin.

Breithiúnas – an rachainn chun é d’fheiscint arís? Ní rachainn – nocht sé gach rún sa chéad taispeáint. An gceannóinn an DVD ar ball? Ní cheannóinn. Arbh fhiú dom an t-ábhar a fhulaingt? B’fhiú. Trí réalt, ar a mhéid. Má imíonn tú chuige, bíodh sé ar do cheann féin. Tá gach réamhfholáireamh tugtha agam duit.

Rogha na nDVDanna

Tá boscra, nó bosca foirne, amuigh ag DENDY, World Movie Collection, a mholaim gan chuntar dá laghad d’éinne atá ar tí titim i ngrá leis an gcineama domhanda – nó mar bhronntanas d’éinne atá ina afficionado cheana féin. Cúig scannán – ‘Before Night Falls’/Cúba-SAM, ‘In This World’/An Afganastáin - An Ríocht Aontaithe, ‘Look at Me’/ An Fhrainc, ‘The Son’s Room’ / An Iodáil, agus ‘The Weeping Camel’/ An Mhongóil - An Ghearmáin.

Ar an lipéad DENDY DBX12276 Forleathan san Astráil, agus ar-líne leis. Mar eolas breise ar an sárscannán deiridh sin: http://www.nationalgeographic.com/weepingcamel/Pat.Butler@beo.ie