‘Silent Souls’ – le Aleksei Fedorchenko

Igor Sergeyev: Aist

Yuri Tsurilo: Miron

Yulia Aug: Tanya

‘Níl ann ach an dá Dhia sa dúthaigh seo – an Grá agus an tUisce.’ Ar bhruacha na Neya a mhaireann fós sliocht sleachta threibh phágánach an Merja. Dream a bádh is a baisteadh laistigh de phobail uile na Rúise san ochtú céad déag. Is ar éigean má tá iarsmaí beaga den chultúr is den teanga beo fós. Macallaí, sin an méid. Taibhsí. Tuiscintí fo-chomhfhiosacha. An rud a ritheann go domhain san fhuil is sa chnámh. Scannán samhlaíochtúil atá cumtha ag Fedorchenko.

Is stiúrthóir é a chreideann go bhfuil téagar nach feas dúinn i gcuimhne an chine – go bhfuil cumhacht nach samhlaímid i dtiomantas an traidisiúin. Is minic a leantar deasghnátha leathdhearmadta an chine, fiú munar léir a mbrí dúinn, ná a bhfeidhm orainn inniu. Tóg, mar shampla, meitheal na muintire ag déanamh uaighe i gConamara. Cad tá cearr le mini-JCB reiligí Bhleá Cliath? Faic. Ach ní sin bealach na ndaoine. Mar an gcéanna le searmanais agus le prótacail den uile shórt – Coróiniú Banríona, Insealbhú Uachtaráin, Maisiú Brídeoige, Cóiriú Coirp.

Ní Duine go Teanga

Cuimhne, tiomantas, traidisiún, deasghnátha an bháis is na bainise, iarsmaí de sheanchleachtaisí na treibhe réamhthionsclaíoch págánta. Mianach an ghrá, an gaol (agus an tost) idir bheirt fhear ar an mbóthar le chéile - na mórcheisteanna ionannais ‘cé sinne?’, ‘cad as dúinn?’, ‘cá bhfuil ár dtriall?’, agus, mar gur Rúiseach é, tá, um baist, an t-uaigneas. Uaigneas scartha an bháis. An t-uaigneas meitifisiciúil freisin. Is ábhar iontais agus fiosraithe do Fedorchenko na téamaí seo uile i ‘Silent Souls’.

Suite i dtírdhreach iarthionsclaíoch in Aontas na Sóibhéide, má tá cumha i ndiaidh an ama atá caite ann (ar eagla go gcaillfear nósra, traidisiúin agus teanga an chine) níl smut den maoithneas i gceist. Is tábhachtaí don duine an miotas ná an t-ábharachas, agus ní sláinte an duine go slánú an chine. Thuigfeadh Gaeil, gur ann dóibh, agus an Merja, más fós ann dóibh, scannán Fedorchenko. Ní duine (ná tír) go teanga - agus nósra agus traidisiúin agus cuimhne agus araile.

Tá Aist, tráchtaire an scannáin, ina ghriangrafadóir tionsclaíoch i monarcha páipéir in Iarthar-Láir na Rúise. Faigheann Tanya, bean chéile óg bhainisteoir na monarchan bás. Is buanchairde iad an bheirt fhear, agus d’fhonn traidisiún an Merja a shásamh iompraíonn an bheirt acu corp na mná chéile leo ar thuras fada bóthar go dtí bruach an Neya – abhainn naofa an Merja – don áit inar chaith Miron agus Tanya mí na meala le chéile. Ní adhlacadh Críostaí atá i ndán di ann ar bhruach na habhann ach tórramh de réir deasghnátha seanda na treibhe. Tugann Aish dhá éan in éanadán mar chuideachta acu sa ghluaisteán. Is meafar iad na héiníní beaga don staid dhaonna, sinn uile fá ghlas ag pé bhréag mhór a cheansaíonn muid – polaitíochta nó creidimh. Beidh ról mí-adhmharach ag an dá bhuíóg sin sa denoeument in eireaball an aicsin.

Longadán Báis is Beatha

Is iomaí moitif eile a shníomhtar tríd an mhíoruilt seo de scannán. Níl cur amach cruinn ag éinne ar an Merja. Tá Fedorchenko mar sin in ann traidisiúin a chumadh dóibh, de réir mar a oireann don scannán. Sara n-iompraíonn an bheirt fhear corp nocht na mná chéile i bpluid sa ghluaisteán leo, tarlaíonn mír mhíorúilteach eatarthu: cóiríonn an bheirt acu an corp go mín cairéiseach. Scuabtar an ghruaig le cineáltas an leannáin. Nítear an corp. Má tá grá níos iomláine ná seo i bhfairsinge an cineama ní fhaca fós é. Agus, arís de réir traidisiún an Merja (fíric, nó ficsean, cá bhfios?) maisítear caithir an chorpáin sa dóigh ina n-ullmhaíodh na cailíní coimhdeachta an bhrídeog don mbainis sa chultúr céanna fadó. Sníomhtar téadaí daite trína clúmh – d’aimsíodh an fear nuaphósta oíche na bainise iadsan, de réir traidisiúin, agus chrochtaí amach an lá dár gcionn ar chraobh fearnóige iad. An válsa marfach - beatha agus bás i mbaclainn a chéile.

Cleachtann an Merja nós neamhghnách eile, de réir ghnáis, le linn an aistir shochraide. Briseann oscailteacht neamhghnách amach idir na compánaigh. Neosann an bhaintreach fir cleachtais chollaíochta a mhnaoi chéile. Agus más eagal le héinne go bhfuil smut den ngáirsiúlacht anseo, ní gá a bheith buartha. Ealaíontóir is ea Fedorchenko atá in ann an t-anam glan neamhurchóideach págánta a shamhlú. Fiú más miotas é an t-anam céanna.

Iomann adhartha is ea ‘Silent Souls’ do Mhnáibh. Don nGrá. Don gCuimhne. Don Miotas tarraingteach a shamhlaíonn Ré Shoineanta Fhada Siar. Miotas Gháirdín Phárthais. Miotas Ré na Réamhthionsclaíochta. Tá rogha fairsing eile ré agus miotas le roghnú, de réir mar a oireann sin duit féin – Ré na hEaglaise Ceartchreideamhaí, Ré na Sár, Ré na gCumannach.

Gan trácht ar Ré Shoineanta Neamhurchóideach na nGael, má bhí a leithéid ann riamh. ’Sí an Neya an bandia abhann, tobar an chomhfheasa, ribín na cuimhne, sruth glanta anam an phobail. Alpha is Omega an Merja - bun agus barr scannán Fedorchenko. Filleann gach n-aon ar an abhainn i ndeireadh thiar thall.

‘Níl ann ach an dá Dhia sa dúthaigh seo – an Grá agus an tUisce.’
Dhéanfadh sin domhsa. Ar m’anam ní chaillfinn an ceann seo. (Féach an dara nasc.)